درحالی‌که برخی از اهالی خواستار بازسازی کامل هستند، گروهی دیگر معتقدند بخشی از خانه‌های ویران باید به عنوان یادبود باقی بمانند. این اختلاف‌نظر کوچک، بازتابی از شکاف عمیق‌تری است که امروز در سراسر سرزمین‌های اشغالی دیده می‌شود؛ شکافی میان میل به بازسازی و نیاز به فراموشی، میان امنیت و هویت، میان دولت و جامعه.
سایه جنگی ناتمام
دو سال پس از آغاز جنگ غزه، اسرائیل همچنان درگیر بحرانی است که نه تنها مرزهای جغرافیایی بلکه ساختار سیاسی و اجتماعی آن را متاثر کرده است. درحالی‌که حملات وحشیانه اسرائیل علیه مردم بی‌دفاع غزه در مناطق مختلف ادامه دارد، جامعه اسرائیل با پرسش‌هایی بنیادین درباره مسیر آینده روبه‌روست. بر اساس گزارش‌ها، آینده طرح اخیر ایالات متحده برای پایان دادن به بحران انسانی و آزادی گروگان‌ها هنوز محل تردید است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، طرحی را مطرح کرده که شامل نظارت بین‌المللی بر غزه و برنامه‌های بازسازی اقتصادی است. این طرح با استقبال محدود در اسرائیل روبه‌رو شده و بسیاری آن را غیرواقع‌بینانه می‌دانند. در همین حال، تلفات انسانی و تخریب گسترده در غزه سبب افزایش انتقادهای جهانی از اسرائیل شده است. بسیاری از کشورها خواستار توقف درگیری و آغاز روند سیاسی تازه‌اند، اما چشم‌انداز چنین توافقی همچنان مبهم است.
بحران هویت و مهاجرت معکوس
امروز جامعه اسرائیل از نظر روانی و اقتصادی در وضعیت دشواری قرار دارد. طبق آمار منتشرشده از مراکز داخلی، میزان مهاجرت اسرائیلی‌ها در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است. تحلیلگران این روند را نشانه خستگی و سرخوردگی اجتماعی می‌دانند. هم‌زمان، نشانه‌هایی از فشار روانی گسترده در میان نظامیان و خانواده‌های آنها دیده می‌شود. بحث درباره نحوه ادامه جنگ، نحوه برخورد با گروگان‌ها و میزان مسوولیت کابینه‌ها در ناکامی‌های امنیتی همچنان از موضوعات اصلی گفت‌وگوهای عمومی است.
در بسیاری از شهرها، اعتراضات مردمی با محوریت آزادی گروگان‌ها و برگزاری انتخابات زودهنگام ادامه دارد. گروهی از خانواده‌های نظامیان و گروگان‌ها دولت را متهم می‌کنند که منافع سیاسی را بر منافع انسانی مقدم دانسته است. در عرصه سیاسی، شکاف میان دو جریان اصلی اسرائیل بیش از هر زمان دیگری آشکار شده است. از یک سو، جریان راست مذهبی و ملی‌گرا که بر گسترش کنترل اسرائیل بر همه سرزمین‌های تاریخی تاکید دارد، و از سوی دیگر جریان سکولار و لیبرال که نگران تضعیف ارزش‌هایشان هستند. منتقدان بنیامین نتانیاهو می‌گویند سیاست‌های او در قبال فلسطینی‌ها و تلاش برای محدود کردن اختیارات قوه قضائیه، موجب بروز بحران اعتماد عمومی شده است. حتی برخی فرماندهان پیشین ارتش نیز هشدار داده‌اند که تداوم فضای افراطی ممکن است بنیان اجتماعی همه چیز را از هم بپاشد. در مقابل، حامیان نتانیاهو معتقدند که اقدامات وی برای امنیت ضروری بوده است.
چشم‌انداز صلح
در کرانه باختری، روند گسترش شهرک‌های یهودی‌نشین با سرعت بیشتری ادامه دارد. ناظران می‌گویند این روند در ۲سال گذشته شدت گرفته و احتمال تحقق راه‌حل «دو دولت» را تقریبا از بین برده است. به گفته کارشناسان، بیش از نیم‌میلیون اسرائیلی در مناطق اشغالی زندگی می‌کنند و پروژه‌های جدید عمرانی بدون وقفه در حال اجراست. در مقابل، فلسطینیان از محدودیت‌های فزاینده رفت‌وآمد، کاهش منابع آب و تخریب زمین‌های کشاورزی شکایت دارند. بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی معتقدند بدون توقف این روند و بازگشت به گفت‌وگوهای سیاسی، چشم‌انداز صلح پایدار در منطقه وجود نخواهد داشت. موضوع گروگان‌ها همچنان مهم‌ترین مساله انسانی در اسرائیل است. اسرائیل تایید کرده که برخی از گروگان‌ها در جریان درگیری‌ها جان باخته‌اند، اما درباره سرنوشت دیگران ابهام باقی است. در تل‌آویو و شهرهای دیگر، خانواده‌ها از کابینه خواسته‌اند از ادامه جنگ بدون هدف مشخص پرهیز کند. یکی از والدین گروگان‌ها گفت: «ما نمی‌خواهیم اسرائیل بر دیگران حکومت کند. فقط می‌خواهیم در شرایط صلح زندگی کنیم».
غزه؛ زندگی در سایه ویرانی
در سوی دیگر، ساکنان غزه با دشواری‌های بی‌سابقه‌ای مواجه‌اند. هزاران خانواده خانه‌های خود را از دست داده و بسیاری در اردوگاه‌های موقت زندگی می‌کنند. کمبود مواد غذایی، دارو و آب آشامیدنی همچنان بحرانی است. یکی از شهروندان غزه که در این گزارش با او گفت‌وگو شده، گفته است: «زندگی ما به جست‌وجوی آب و غذا محدود شده است. هیچ جایی امن نیست و آینده‌ای نمی‌بینیم». سازمان‌های بین‌المللی بارها نسبت به وخامت وضعیت انسانی در غزه هشدار داده‌اند،
اما مسیر ارسال کمک‌ها به دلیل محدودیت‌های امنیتی و درگیری‌های مداوم بسیار دشوار است. در صحنه جهانی، موقعیت دیپلماتیک اسرائیل نسبت به گذشته تضعیف شده است. در نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل، نمایندگان بسیاری از کشورها هنگام سخنرانی نخست‌وزیر اسرائیل سالن را ترک کردند. این اتفاق به‌عنوان نشانه‌ای از انزوای دیپلماتیک تفسیر شد. افزایش انتقادها از نحوه عملیات نظامی در غزه، اتهامات مربوط به نقض حقوق بشر و کاهش حمایت سنتی در برخی کشورهای غربی، فشار تازه‌ای بر نتانیاهو وارد کرده است. در عین حال، موجی از یهودستیزی و حملات ضدیهودی در کشورهای مختلف نیز گزارش شده که نگرانی‌های جدیدی درباره امنیت جوامع یهودی در خارج از اسرائیل ایجاد کرده است.
بسیاری از ناظران معتقدند بزرگ‌ترین پیامد این جنگ، تغییر عمیق در نسل جوان اسرائیل است. جوانانی که سال‌ها در فضای دیجیتال رشد کرده بودند، اکنون تجربه‌ای از خشونت و بی‌اعتمادی را با خود حمل می‌کنند. کارشناسان می‌گویند این نسل ممکن است نسبت به آرمان‌های همزیستی بی‌اعتماد شود و جامعه‌ای بسته‌تر و نظامی‌تر شکل گیرد. از سوی دیگر، در میان جوانان فلسطینی نیز ناامیدی گسترده از روند صلح و فقدان افق اقتصادی به چشم می‌خورد. تحلیلگران سیاسی در داخل و خارج اسرائیل معتقدند که این موجودیت با دو مسیر روبه‌روست: یا ادامه بن‌بست کنونی با خطر فرسایش اقتصادی و اجتماعی، یا بازگشت به گفت‌وگوهای سیاسی با محوریت راه‌حل دو دولت.
اما در شرایط فعلی، بی‌اعتمادی متقابل، فضای سیاسی قطبی و بحران‌های داخلی مانع از اتخاذ هرگونه تصمیم بزرگ شده است. برخی چهره‌های باسابقه سیاسی هشدار داده‌اند که ادامه وضعیت موجود می‌تواند ساختار سیاسی اسرائیل را به چالش بکشد. دو سال پس از حملات هفتم اکتبر و آغاز جنگ در غزه، اسرائیل خود را در میانه بحرانی چندوجهی می‌بیند؛ بحرانی که نه تنها از تهدیدهای خارجی، بلکه از درون جامعه و ساختار قدرت سرچشمه می‌گیرد. جنگ، اگرچه در ابتدا با هدف «احیای امنیت» آغاز شد، اما اکنون به مسأله‌ای تبدیل شده که هویت و آینده اسرائیل را زیر سوال برده است. در میان این آشوب، صدای ساکنان بی‌خانمان غزه یادآور این واقعیت است که هیچ پیروزی نظامی نمی‌تواند جایگزین صلح پایدار شود.
منبع: دنیای افتصاد
ثبت دیدگاه