شاید تصور کنید که شعله‌های جنگ اسرائیل و غزه نتوانند از این سوزان‌تر شود. اما بنیامین نتانیاهو هم‌زمان در سه بحران بنزین می‌ریزد: یک بحران انسانی در غزه، ریزش حمایت در میان متحدان اروپایی، و یک بحران قانون اساسی در مورد کنترل نهادهای امنیتی، ارتش و دادگاه‌ها. فشار بر اسرائیل و نهادهایش به حدی تقریباً غیرقابل‌تحمل رسیده و به‌نظر می‌رسد که لحظه‌ای تعیین‌کننده در راه است. اما اینکه این نقطه عطف به‌شکل تهاجم مجدد به غزه رخ دهد – که ممکن است به فروپاشی ائتلاف‌های اسرائیل و شکاف در ارتش و جامعه آن بینجامد – یا با یک عقب‌گرد یا آتش‌بس همراه باشد که پایان سیاسی نخست‌وزیر را رقم بزند، همچنان به‌شدت نامشخص است.
یک عملیات ویرانگر جدید
از غزه شروع کنیم؛ جایی که ارتش اسرائیل آماده است فاز اصلی یک عملیات ویرانگر جدید را آغاز کنند. آن‌ها هم‌اکنون حدود یک‌سوم نوار غزه را در کنترل دارند و حملات روزانه تلفات می‌گیرد: بنا بر گزارش مقام‌های وابسته به حماس، در تاریخ ۲۵ مه، ۳۰ فلسطینی در حملات کشته شدند. طبق طرح جدید، ارتش اسرائیل قرار است ۷۵ درصد از غزه را تحت کنترل بگیرد و حدود دو میلیون نفر را در ۲۵ درصد از خاک این منطقه محدود کند. هدف اعلام‌شده، نابودی کامل حماس است.
اما به نوشته اکونومیست، پیامد محتمل این اقدام، یک فاجعه انسانی گسترده‌تر است. برای مقابله با این انتقاد، تل‌آویو مدعی است که می‌تواند بدون واگذاری کنترل به حماس، کمک‌های بشردوستانه را به مردم غزه برساند. در ۲۶ مه، اسرائیل یک شبکه توزیع جدید با استفاده از «مراکز» تحویل جیره‌های هفتگی راه‌اندازی کرد. اما روز بعد هزاران نفر گرسنه به این مراکز هجوم بردند و عملیات متوقف شد. سازمان‌های امدادرسان این برنامه را به‌شدت ناکافی می‌دانند. جیک وود، رئیس بنیاد بشردوستانه غزه که مسئول این شبکه بود، به‌تازگی استعفا داده و به اصول «انسان‌دوستی، بی‌طرفی، عدم جانب‌داری و استقلال» استناد کرده است.
بازنگری اروپایی‌ها
این حملات و بی‌نتیجه بودن هر تهاجم دوباره باعث تجدیدنظر در اروپا شده است. اروپایی‌ها که پس از رویدادهای فاجعه‌بار ۷ اکتبر ۲۰۲۳ عموماً از جنگ علیه حماس حمایت می‌کردند، اکنون مواضع خود را بازنگری می‌کنند. بریتانیا مذاکرات درباره توافق تجاری جدید را تعلیق کرده و ۱۷ عضو اتحادیه اروپا – بزرگ‌ترین شریک تجاری اسرائیل – خواهان بازنگری در توافق همکاری با تل‌آویو شده‌اند. در ۲۷ مه، اورزولا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، کشته‌شدن غیرنظامیان را «منزجرکننده» خواند. روز پیش از آن، فریدریش مرتز، صدراعظم آلمان و یکی از حامیان سرسخت اسرائیل، گفت: «سطح کنونی حملات به غزه دیگر قابل توجیه نیست.» احتمال دارد آلمان صادرات تسلیحاتی خود به اسرائیل را محدود یا کاربرد آن را مشروط کند؛ کشوری که در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴، ۳۳ درصد از واردات تسلیحاتی اسرائیل را تأمین کرده است. چنین تغییری، چرخشی اساسی در روابط با مهم‌ترین متحد اروپایی اسرائیل خواهد بود.
حتی کاخ سفید هم از این وضعیت احساس بیزاری می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در تاریخ ۲۵ مه اعلام کرد که مایل است «هرچه سریع‌تر این وضعیت را خاتمه دهد». او علاقه‌مند است که به توافقی میان آمریکا و ایران دست یابد.
بحران سوم
در حالی که غزه از گرسنگی در حال جان‌دادن است و متحدان یکی‌یکی اسرائیل را ترک می‌کنند، بنیامین نتانیاهو بر آتش بحرانی سوم بنزین می‌ریزد: یک بحران قانون اساسی مرتبط با سرویس‌های امنیتی، ارتش و دادگاه‌ها. او اعلام کرده که قصد دارد یک ژنرال دارای گرایش‌های آخرالزمانی را به ریاست «شاباک» (سرویس امنیت داخلی اسرائیل) منصوب کند. نتانیاهو و ارتش اسرائیل تلاش کرده‌اند این نهاد را مقصر غافلگیری در حمله حماس معرفی کنند. رونن بار، رئیس فعلی شاباک که در آستانه کناره‌گیری است، نتانیاهو را به طفره‌رفتن از پذیرش مسئولیت، واداشتن این سرویس به اجرای مقاصد سیاسی‌اش، و اخراج برای سرپوش‌گذاشتن بر اتهامات فساد در دفتر نخست‌وزیری متهم کرده است. پس از کشمکش در دیوان عالی که به سود او رأی داد، بار قرار است در ۱۵ ژوئن به‌طور داوطلبانه کناره‌گیری کند.
جانشین او سرلشکر دیوید زینی، فرمانده پیاده‌نظام است که انتصابش باعث خشنودی پایگاه راست‌افراطی نتانیاهو خواهد شد. حتی هم‌قطاران او در ارتش نیز زینی را، که از خانواده‌ای خاخامی و ملی‌گراست، فردی موعودگرا می‌دانند. او اخیراً هشدار داده بود: «نیت مسلمانان بد برای کشتن یهودیان خوب، از زمان تولد اسماعیل تا اطلاع ثانوی ادامه دارد» (در برخی سنت‌های یهودی، اسماعیل، فرزند نخست حضرت ابراهیم، به‌عنوان نیای عرب‌ها شناخته می‌شود). گفته می‌شود که در یکی از جلسات ستاد کل ارتش اسرائیل، زینی با هرگونه تبادل اسرا با حماس مخالفت کرده و نبرد غزه را «جنگی ابدی» دانسته است. رئیس شاباک نقشی کلیدی در تصمیم‌گیری درباره آزادی اسیران فلسطینی دارد، اما موضع زینی با خواست اکثریت اسرائیلی‌ها که خواهان آتش‌بس و آزادی حدود ۲۰ گروگان زنده باقی‌مانده هستند، در تضاد است.
گالی باهاراو-میارا، دادستان کل اسرائیل، به نتانیاهو هشدار داده بود که تا زمان صدور دستورالعمل‌های قانونی، نباید جایگزینی برای بار معرفی کند؛ اما نخست‌وزیر بی‌توجه به این هشدار، دستورکار خود را پیش برده است. شاباک وظیفه حفاظت از مقامات بلندپایه از جمله نخست‌وزیر را دارد. نتانیاهو که با اتهامات رشوه‌خواری و کلاهبرداری مواجه است، به‌زودی برای نخستین‌بار مورد بازجویی قرار خواهد گرفت. او در گذشته تلاش کرده بود تا شاباک را وادار کند حضورش در دادگاه را به دلایل امنیتی محدود کند. یک رئیس جدید ممکن است نسبت به چنین خواسته‌هایی تمایل بیشتری نشان دهد.
این ماجرا موجب اختلاف میان سران امنیتی اسرائیل شده است. نتانیاهو حتی فرمانده کل ارتش، سپهبد ایال زمیر، را از انتصاب زینی که زیر مجموعه ارتش است، مطلع نکرده بود. در ۲۵ مه، ژنرال زمیر بیانیه‌ای صریح صادر کرد و گفت: «این جنگ، بی‌پایان نیست». او پیش‌تر با دولت دچار اختلاف شده و بر اولویت داشتن نجات گروگان‌ها و تأمین غذا بر حمله به حماس تأکید کرده بود. حتی اگر موانع قانونی بر سر این انتصاب نتانیاهو را مجبور به عقب‌نشینی کند، او مشتاقانه در پی این درگیری است تا افکار عمومی اسرائیل – که از جنگ خسته‌اند – را منحرف کند و پایگاه سیاسی خود را با یک نبرد دیگر میان دولت افراط‌گرا و نهادهای حقوقی، دوباره بسیج کند.
نخست‌وزیر می‌داند که گسترش جنگ در غزه که اقدامی نامحبوب است، احتمالاً به شکست اهدافش می‌انجامد و میان اسرائیل و اروپا، و شاید آمریکا شکاف ایجاد می‌کند. او همچنین آگاه است که گزینه جایگزین، یعنی آتش‌بس، به احتمال زیاد به پایان ائتلافش با راست‌گرایان افراطی منجر می‌شود – کسانی که خواهان اشغال دائمی غزه هستند – و منجر به انتخابات جدیدی خواهد شد. در غیاب راه‌حلی مشخص، پاسخ نتانیاهو ایجاد بحران‌های پی‌درپی است. او فکر می‌کند می‌تواند از دل این بحران‌ها پیروز بیرون بیاید، اما در واقع ممکن است سرانجام آن تلی از خاکستر باشد.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه