از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی در 7 اکتبر 2023 و ورود حزب‌الله به‌عنوان جبهه پشتیبان مقاومت فلسطین در نوار غزه از روز 8 اکتبر تاکنون، منطقه شمالی اسرائیل به یکی از مهمترین جبهه‌های درگیری بین این رژیم و حزب‌الله تبدیل شده است.این جبهه در امتداد مرزهای سوریه و لبنان قرار دارد و درگیری‌ها در آن، در بلندی‌های اشغالی جولان و مناطق واقع در دو طرف خط آبی در منطقه اشغالی الجلیل و جنوب لبنان متمرکز است.جبهه شمالی، بعد از دو جبهه نوار غزه و کرانه باختری، سومین جبهه اصلی رویارویی اسرائیل است که باتوجه‌به زیرساخت‌های قوی، تجهیزات نظامی عظیم و حمایت ثابت ایران از حزب‌الله، چالش‌های بزرگی برای اسرائیل ایجاد می‌کند.🔺اهمیت راهبردی جبهه شمالیجبهه شمالی دارای اهمیت راهبردی بسیاری برای اسرائیل است و روی واقعیت‌های جاری در این رژیم و آینده آن در همه زمینه‌های امنیتی، نظامی، سیاسی، اقتصادی و جمعیتی تأثیر می‌گذارد.اهمیت این جبهه که اسرائیل خود را متعهد به تقویت توانمندی‌های خود در آن و حفظ آن برتری نظامی‌اش در آن می‌بینید، ریشه در مجموعه عوامل پیچیده و مهمی دارد که مهمترین آنها عبارت‌اند از:🔺موقعیت مرزی پرتنش با کشورهای متخاصمشمال اسرائیل یک منطقه مرزی است که از نظر امنیتی و نظامی از اهمیت راهبردی بالایی برخوردار است. این منطقه دارای مرزهای مشترک به طول حدوداً 120 کیلومتر با کشورهایی است که دشمن اول اسرائیل هستند.چالش‌های اسرائیل در آن‌سوی مرز متفاوت است و حزب‌الله و گروه‌های مقاومت فلسطینی مستقر در اردوگاه‌های آوارگان در جنوب لبنان تا دولت سوریه و گروه‌های مقاومت فلسطینی مستقر در این کشور را شامل می‌شود.
🔺توانمندی‌های نظامی برتر حزب‌اللهحزب‌الله خطرناک‌ترین دشمن اسرائیل در جبهه شمالی است. حزب‌الله دارای قابلیت‌های اطلاعاتی و نظامی بالا و ارتشی از رزمندگان آموزش‌دیده است که تعداد آنها در سال 2021 حدود 45 هزار نفر تخمین‌زده شده است.افزون بر آن، حزب‌الله دارای زرادخانه عظیمی از تسلیحات کمی و کیفی است. حزب‌الله دارای بیش از 150 هزار راکت، گلوله و سایر سلاح‌های مرگبار، از جمله موشک‌های هدایت‌شونده میان‌برد و دوربرد است که می‌توانند، اهداف دقیق را در کل منطقه مورد اصابت قرار دهند.همچنین، حزب دارای سیستم‌های سایبری بسیار پیشرفته و شبکه‌ای متراکم و پیچیده از تونل‌ها و سنگرها برای استقرار واحدهای توپخانه و دور نگه‌داشتن آنها از حملات هوایی اسرائیل است.همه این عوامل باعث می‌شود، حزب‌الله واجد شرایط ادامه جنگ طولانی‌مدت با اسرائیل باشد که برای این رژیم آسیب‌های جدی و شدید به همراه دارد و مقابله با چنین تهدیدی مستلزم داشتن آمادگی نظامی و تاکتیکی بالا از سوی ارتش اسرائیل است.🔺ساختار جمعیتی در معرض خطردر راستای سیاست یهودی‌سازی سرزمین‌های اشغالی اسرائیل از سال 1948 اقدام به شهرک‌سازی در امتداد مرزهای شمالی فلسطین اشغالی با لبنان و همچنین در منطقه جولان اشغالی سوریه کرده است.هرگونه درگیری در جبهه شمالی ساختار جمعیتی این منطقه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و هرچه مدت این درگیری‌ها بیشتر باشد، مهاجرت از آن نیز بیشتر خواهد بود. در اکتبر 2023، اسرائیل 100 هزار شهرک‌نشین را از ده‌ها شهرک در نزدیکی مرز لبنان تخلیه کرد و برای اولین‌بار اعلام کرد، منطقه‌ای که از مرز لبنان تا فاصله 4 کیلومتری کشیده شده، منطقه «بسته نظامی» است و شهرک‌نشینان اجازه ورود به آن را ندارند.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد، 50 درصد از ساکنین شمال اسرائیل اعلام کرده‌اند که به‌هیچ‌وجه خواهان بازگشت به این منطقه نیستند و این تهدیدی بزرگ برای سیاست‌های جمعیتی اسرائیل است.وخامت اوضاع در شمال موجب اعتراض رؤسای شهرها و شوراهای شهرهای این منطقه شده است. آنها در ماه مه گذشته خواستار جدایی یکجانبه از اسرائیل و تأسیس «دولت الجلیل» شده‌اند.🔺مرکز اقتصادی حیاتیمناطق شمالی به دلیل ساختار جغرافیایی و در برداشتن رودخانه‌ها و چشمه‌های بسیار منبع اصلی آب اسرائیل است. همچنین، زمین‌های حاصلخیز آن را به سبد امنیت غذایی اسرائیل تبدیل کرده است. تا پیش طوفان الاقصی الجلیل مرکز کشاورزی و صنعتی اسرائیل بود.این منطقه همچنین سالیانه پذیرای 1.5 میلیون گردشگر بود که از زمان طوفان الاقصی مراکز سیاحتی و تفریحی آن تعطیل شده‌اند. به‌طورکلی خسارت اسرائیل در منطقه شمالی حدود 305 میلیون دلار برآورد شده و این جدای از زیان 700 میلیون‌دلاری این رژیم به‌خاطر سرمایه‌گذاری در طرح‌های گردشگری در این منطقه است.مهمترین مناطق راهبردی در شمال اسرائیلشمال اسرائیل دربردارنده مناطق و مراکز راهبردی بسیاری است که دارای اهمیت نظامی، سیاسی و اقتصادی است، مهمترین این مناطق عبارت‌اند از:🔹منطقه الجلیلمنطقه الجلیل به ویژه الجلیل علیا از لحاظ جغرافیایی به دلیل نزدیکی به مرزهای لبنان و مسیرهای صعب‌العبور آن دارای اهمیت راهبردی زیادی است.🔹شهر حیفااین شهر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای شمال اسرائیل است. بندر حیفا به‌عنوان مهمترین بندر اسرائیل در این شهر قرار دارد. در حیفا مراکز صنعتی، کارخانه‌های پتروشیمی، مراکز تولید انرژی و تأسیسات حیاتی بسیاری وجود دارد. فرودگاه حیفا تنها 32 کیلومتر با مرزهای لبنان فاصله دارد.
🔹بلندی‌های جولاناین منطقه به دلیل مرتفع بودن و مشرف بودن به مرزهای سوریه دارای اهمیت نظامی بسیاری است. این منطقه اگرچه در منطقه شمال لبنان واقع نشده اما به دلیل مشرف بودن به جنوب لبنان حائز اهمیت بسیار است و در آن پایگاه‌های نظامی و سامانه‌های راداری بسیاری وجود دارد.🔹شهرک‌های مرزیشهرک‌های مرزی مانند کریات شمونه، میتولا در مرزهای لبنان واقع شده‌اند و نقاط تماس مستقیم محسوب می‌شوند. علاوه‌برآن، در این منطقه شبکه‌های راه‌های سریع‌السیر و پل‌هایی وجود دارد که این منطقه را به دیگر مناطق اسرائیل مرتبط می‌کند.از دیگر شهرک‌های این منطقه می‌توان به ماتيه آشر، المطله، كرم بن زمرا، دوویو، شتولا، ساسا، شلومی، مسکفعام، دیشون، مرگیلوت و مالکیه اشاره کرد.از مهمترین شهرهای منطقه شمالی نیز می‌توان از ناصره به‌عنوان مرکز منطقه شمالی، عفوله، عکا، بیسان، کرمیل، نهاریا، طبریه، شفاعمرو، سخنین و طمره نام برد.نیروهای نظامی و مهمترین پایگاه‌های نظامی مستقر در شمالعملیات نظامی جبهه شمالی زیر نظر فرماندهی شمال ارتش اسرائیل است که مرکز فرماندهی آن در شهر صفد است. این مرکز همه فعالیت‌های نظامی تیپ شمالی را زیر نظر دارد که عمده فعالیت‌های عملیاتی و اطلاعاتی آن در الجلیل، جولان اشغالی و جنوب لبنان متمرکز است.در منطقه شمالی پنج لشکر ارتش اسرائیل و تعدادی از یگان‌ها و تیپ‌های پیاده و توپخانه ارتش اسرائیل نیز در جبهه شمالی مستقر هستند. ساختار کوهستانی و مرتفع منطقه شمال باعث شده تا این منطقه شاهد استقرار پایگاه‌های نظامی و مراکز ارتباطی و نظارتی متعددی روی قلل کوه‌های آن هستیم که مرزها را تحت نظر دارند.مهمترین پایگاه‌های نظامی اسرائیل در منطقه شمالی
🔸پایگاه هوایی رمات دیویداین پایگاه که در نزدیکی شهر حیفا قرار دارد، یکی از مهمترین پایگاه‌های هوایی اسرائیل است. عمدتاً برای هواپیماهای جنگی مورداستفاده قرار می‌گیرد و تنها 49 کیلومتر با لبنان فاصله دارد. رمات دیوید تنها پایگاه هوایی در منطقه شمالی است، به همین دلیل به آن پایگاه “نیروی هوایی شمال” نیز می‌گویند. علاوه بر اینکه، این پایگاه بزرگ‌ترین پایگاه در منطقه شمالی و یکی از سه پایگاه اصلی هوایی در اسرائیل است.🔸پایگاه مروندر فوریه گذشته، حزب‌الله در پاسخ به حمله اسرائیل به شهر بعلبک، در شرق لبنان به این پایگاه حمله کرد که منجر به انهدام بخشی از تجهیزات آن شد. مرون بر بالای کوه جرماق (کوه مرون) قرار دارد که ارتفاع آن از سطح دریا به هزار و 205 متر می‌رسد و با مرز لبنان حدود 7 کیلومتر فاصله دارد. مرون مهمترین پایگاه نظارت، سازماندهی، هماهنگی و مدیریت همه عملیات هوایی اسرائیل در سوریه، لبنان، ترکیه، قبرس و شمالی شرقی دریای مدیترانه است و در آن افسران نخبه ارتش اسرائیل خدمت می‌کنند. از مرون به‌عنوان «چشم اسرائیل در شمال» یاد می‌شود.🔸پایگاه آویویماین پایگاه در نزدیکی شهرک «آویویم» در جلیل علیا در نزدیک مرز لبنان واقع شده، به همین دلیل دارای موقعیت راهبردی حساسی است. آویویم پایگاه استقرار نیروهای توپخانه و واحدهای پیاده ارتش اسرائیل برای تأمین امنیت منطقه مرزی با لبنان است و نقش مهمی در حفظ امنیت شمال اسرائیل دارد. همچنین از این پایگاه برای واحدهای گشت‌زنی در مرز نیز استفاده می‌شود.🔸پایگاه روش هانیکرااین پایگاه در منتهی الیه شمال اسرائیل، در نزدیکی نقطه تلاقی مرز اسرائیل و لبنان در ساحل قرار دارد و نیروهای ویژه و واحدهای مهندسی اسرائیل در آن مستقر هستند.
🔸پایگاه زریتاین پایگاه در نزدیکی روستای زریت در مرز لبنان قرار دارد و محل استقرار یگان‌های شناسایی و نظارت بر مرزهاست.🔸پایگاه هار دواین پایگاه در منطقه مورد مناقشه مزارع شبعا قرار دارد و یکی از حساس‌ترین پایگاه‌های ارتش اسرائیل است که در آن یگان‌های زبده و شناسایی برای نظارت بر مرزها و کنترل منطقه مستقر هستند.🔸پایگاه الجلیل غربیدر امتداد مرز شمالی در منطقه الجلیل قرار دارد و واحدهایی از “تیپ گولانی” در آن مستقر هستند و اولین خط درگیری منطقه شمال غربی اسرائیل را تشکیل می‌دهد.🔸پایگاه قنیطرهاین پایگاه در جولان اشغالی در نزدیکی مرزهای لبنان و سوریه قرار دارد و واحدهای توپخانه و تیم‌های شناسایی ارتش اسرائیل در آن مستقر هستند.از دیگر پایگاه‌های این منطقه می‌توان به انبار تجهیزات نظامی «الیبون»، پایگاه «برانیت» محل استقرار فرماندهی لشکر 91 ، پایگاه «نفح» مقر فرماندهی لشکر جولان و دیگر فرماندهان نظامی، پایگاه «سنوبار» ارائه‌دهنده خدمات لجستیکی، پایگاه «یردن» مقر فرماندهی لشکر 210 و پایگاه «جبل الشیخ» برای مأموریت‌های شناسایی و اطلاعاتی اشاره کرد. علاوه بر این جبهه شمالی به وسیله دو پایگاه دریایی «حیفا» و «اتلیت» نیز حمایت می‌شود. پایگاه دریایی حیفا مقر اصلی نیروی دریایی اسرائیل است و پایگاه اتلیت مقر نیروی ویژه نیروی دریایی اسرائیل موسوم به «شاتیت 13» است.تاریخ رویارویی در جبهه شمالیمنطقه شمالی از زمان تأسیس اسرائیل هموار شاهد تنش‌های امنیتی بوده، در سال 1948 باندهای جنایتکار اسرائیل طی عملیات «حیرام» منطقه الجلیل را اشغال کرده و به مرزهای جنوبی لبنان و رود لیتانی رسیدند.
اگرچه سال بعد اسرائیل با امضای توافق آتش‌بس از این مناطق عقب‌نشینی کرد، اما تا سال 1965 بیش از 140 بار به این منطقه تجاوز نظامی نمود تا اینکه در سال 1967 مزارع شبعا و بخش‌هایی از بلندی‌های غربی و جنوبی جبل الشیخ در لبنان و بلندی‌های جولان سوریه را اشغال کرد.در طول سه دهه رژیم صهیونیستی بارها به مرزهای لبنان تجاوز کرده که مهمترین آن عملیات لیتانی در سال 1978، سلامت الجلیل در سال 1982 و خوشه‌های خشم 1996 بود تا اینکه در سال 2000 حزب‌الله موفق به بیرون‌کردن اسرائیل از جنوب لبنان شد.جنگ 33 روزه مهمترین جنگ این منطقه است که با شکست اسرائیل به پایان رسید، اما از آن زمان تاکنون جبهه شمالی همواره عرصه تعرض‌های مکرر اسرائیل بوده است.همان‌طور که گفته شد، پس از عملیات طوفان الاقصی حزب‌الله به‌عنوان جبهه پشتیبان مقاومت فلسطین وارد عمل شد و در طول حدود یک سال ده‌ها مرکز و پایگاه نظامی اسرائیل در منطقه شمالی را هدف قرار داده است.اگرچه اسرائیل نیز در مقابل حملات موشکی و هوایی گسترده‌ای را در جنوب لبنان از جمله ترور فرماندهان حزب‌الله مانند ابراهیم عقیل، فؤاد شکر، طالب سامی عبدالله، وسام الطويل، محمد نعمه و محمد جباره و فرماندهان دیگر گروه‌های مقاومت در لبنان از جمله دو رهبرد حماس صالح العاروری و هادی مصطفى را انجام داده، اما نتوانسته به هدف خود مبنی بر بازداشتن حزب‌الله از ادامه حمایت از مقاومت فلسطین و ایجاد شکاف بین مقاومت فلسطین و مقاومت لبنان برسد.رهبران اسرائیل اگرچه ادعا می‌کنند، درصدد بازگرداندن شهرک‌نشینان شمال به خانه‌های خود هستند، اما واقعیت امر این است که آنها به دنبال اهداف مهم‌تری هستند.
در درجه اول آنها خواهان بازگرداندن بازدارندگی از دست رفته خود در منطقه شمال، همانند منطقه جنوب هستند. طوفان الاقصی نشان داد، هیچ‌یک از جبهه‌های اسرائیل دارای بازدارندگی لازم نیست.در جنوب جنبش حماس یک سال است که با کمترین امکانات و در سخت‌ترین شرایط در برابر ارتش اسرائیلی ایستادگی می‌کند که مورد حمایت بی‌قیدوشرط جهان غرب به سرکردگی آمریکاست.در شمال نیز اسرائیل با حزب‌اللهی مواجه است که نه فقط قدرت بازدارندگی اسرائیل را در جبهه لبنان زیر سؤال برد، بلکه برای اولین بار نبردها را به داخل مناطق اسرائیل کشاند و منطقه شمالی را به یکی از جبهه‌های جنگ تبدیل کرد.حال اسرائیل پس از یک‌سال دست‌وپا زدن در باتلاق غزه برای فرار از انتقادات گسترده تلاش می‌کند، به بهانه بازگرداندن شهرک‌نشینان شمال به مناطق خود، نگاه‌ها را از شکست مفتضحانه در نوار غزه به جنوب لبنان سوق دهد.ترورها و انفجارهای پیجری و بی‌سیمی اگرچه تاکتیک‌های موفق نظامی هستند، اما هیچ‌گاه نمی‌توانند، رقم زننده سرنوشت جبهه‌ها و میدان‌های رویارویی باشند. این را کسانی که اندک سررشته‌ای از مسائل نظامی دارند، به‌خوبی می‌دانند. به همین دلیل حزب‌الله هیچ‌گاه اجازه نخواهد داد، ترور چند فرمانده اگرچه در سطح ارشد باشند و وقوع دو انفجار تروریستی، تصمیمات راهبردی‌اش را تغییر دهند.
منبع: مهر
ثبت دیدگاه