مجموعهای از سیگنالها از سوی واشنگتن -از جمله اظهارات دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، مبنی بر اینکه عراق به یک نقطه بسیار متفاوت تبدیل شده- شتاب جدیدی به میدان سیاسی عراق تزریق کرده است؛ این رخداد منجر به افزایش رقابتهای داخلی و بیشتر شدن فشارها بر محمد شیاع السودانی، نخستوزیر موقت، شده است، آن هم در زمانی که او فشارها در خارج و داخل کشور را مدیریت میکند.
بازگشایی فضای سیاسی با واشنگتن: دوستی و نه مقابله
به نوشته شفقنیوز، جنجال پیرامون قرار گرفتن کوتاهمدت گروههای حزبالله لبنان و حوثیهای یمن در فهرست سازمانهای تروریستی عراق این مسئله را بیشتر آشکار کرد که پیامهای آمریکا چه تأثیر عمیقی بر سیستم سیاسی این کشور دارد. این موضوع همچنین گروههای همسو با ایران در عراق را به شکل منفی تحت تأثیر قرار داده است.
اظهارات ترامپ که بهبود جایگاه عراق را به ادعاهایش درباره خنثی کردن زیرساختهای هستهای ایران مرتبط کرده، در بغداد معنای عمیقتری پیدا کرده است. ترامپ اظهار داشت که السودانی او را برای جایزه صلح نوبل نامزد کرده بود و مدعی شد که اهرم فشار تهران علیه عراق، تضعیف شده است؛ بیانیههایی که بازیگران عراقی آن را نشانهای از تمایل واشنگتن به بازگشایی فضایی سیاسی بغداد در نظر گرفتهاند.
السودانی اینگونه پاسخ داد که «دوستی» و نه مقابله، همسو با منافع عراق است و بر همکاریهای بینالمللی تأکید داشت و گفت که اینها سیاست خارجی عراق را شکل خواهند داد. این تبادل اظهارات یک تنش مهم را برجسته کرد: عراق در تلاش است به روابط خارجی خود ثبات ببخشد، آن هم در زمانی که نفوذ آمریکا و ایران در جهت مخالف یکدیگر حرکت میکنند.
حساسیت این لحظه زمانی آشکار شد که شماره 4848 روزنامه رسمی «الوقایع العراقیه»، حزبالله و حوثیها را در چارچوب مبارزه با تروریسم عراق فهرست کرد. ظرف چند ساعت، دولت السودانی برای مهار این اتفاق اقدام کرد. بانک مرکزی عراق توضیح داد که این مجوزها فقط شامل نهادهای مرتبط با داعش و القاعده میشود. السودانی دستور تحقیقات فوری را صادر کرد. جناحهای عراقی مرتبط با محور مقاومت این فهرست را غیرقابل قبول دانستند. به گفته کارشناسان حقوقی، اصلاح تصمیم منتشرشده در روزنامه رسمی از نظر رویهای امکانپذیر است، اما عقبنشینی سریع نکته عمیقتری را برجسته کرد: سیگنالهای واشنگتن به اهرم سیاسی در داخل عراق تبدیل شدهاند و هر بازیگری در حال تنظیم مجدد خود پیرامون آنها است.
نقش مهم عراق در معادله جنگ و صلح
میتال الآلوسی، رئیس حزب امت عراق، به شفق نیوز گفت که لحن ترامپ همسو با استراتژی دیرینه ایالات متحده است که مدعی کنترل فساد و مهار گسترش نفوذ ایران است. او گفت: «گمراهکننده است که این پیامها را به عنوان تأیید شخصی تلقی کنیم. ترامپ در حال نشان دادن محوریت عراق در معادله جنگ و صلح است.»
الآلوسی استدلال کرد که ماجرای قرار گرفتن در فهرست تروریسم ممکن است منعکسکننده تلاش بغداد برای جلب حمایت آمریکا و تقویت موقعیت السودانی باشد، آن هم با وجود مقاومت چارچوب هماهنگی، ائتلاف همسو با ایران که به عنوان بزرگترین نیرو در انتخابات 2025 ظهور کرد و شامل ائتلاف بازسازی و توسعه السودانی میشود.
وزن استراتژیک
عائد الهلالی، تحلیلگر سیاسی، گفت که زمانبندی اظهارات ترامپ به آنها وزن استراتژیک میدهد و به اقدام گستردهتر آمریکا برای بازسازی مشارکت خود با بغداد پس از سالها تعامل ناپایدار اشاره میکند. او هشدار داد: «محیط قطبیشده عراق هر سیگنالی از سوی ایالات متحده را به اهرم سیاسی تبدیل میکند. برخی نیروهای سیاسی اکنون با تشدید رقابت داخلی از لحن واشنگتن برای زیر سوال بردن استقلال السودانی استفاده میکنند.»
الهلالی استدلال کرد که مدیریت دولت بر مسائلی مانند فهرستهای تروریستی به آزمونی برای موازنه سیاسی تبدیل خواهد شد؛ اینکه آیا بغداد میتواند مانع از تبدیل تصمیمات دولتی به ابزارهای فشار داخلی توسط قدرتهای خارجی شود یا خیر.
نوال الموسوی، پژوهشگر سیاسی، به شفق نیوز گفت که ترامپ در ابتدا عراق را در اولویت دستور کار خود قرار نداده بود، اما تلاشهای اخیر لابیگری، «شبکههای دیرینه را متزلزل کرده و علاقه به بغداد را احیا کرده است.» او به نقش فزاینده مارک ساویا، فرستاده ایالات متحده، در شکلدهی به گفتوگوهای واشنگتن با طبقه سیاسی شیعه عراق اشاره کرد و او را به عنوان مجرایی توصیف کرد که از طریق آن، رضایت دولت آمریکا از عملکرد السودانی به طور فزایندهای نشان داده میشود.
الموسوی خاطرنشان کرد که پیامهای آمریکا بارها به سه سال گذشته یعنی مدت زمان فعالیت السودانی اشاره میکند؛ الگویی که او آن را به عنوان ترجیح آشکار برای تداوم تفسیر میکند. این کارشناس افزود که این تغییر با آنچه او به عنوان کاهش نفوذ ایران توصیف میکند، همزمان است. او گفت: «تصور از السودانی مورد حمایت آمریکا که با کاهش نفوذ تهران ظهور میکند، نگرانیها را در میان مراکز قدرت سنتی افزایش میدهد.»
دو راهی حساس
تام باراک، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور سوریه، ارزیابی کرد که گروههای همسو با ایران اکنون نفوذ قابل توجهی بر پارلمان عراق دارند. او در مصاحبهای، السودانی را «توانمند اما محدود» توسط پارلمانی توصیف کرد که توسط جناحهای مرتبط با بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) شکل گرفته است که بسیاری از آنها نیز تحت پرچم «مقاومت اسلامی در عراق»، بخشی از محور مقاومت گستردهتر، فعالیت میکنند.
باراک اظهار داشت که این پیکربندی پارلمانی، توانایی السودانی را برای تبدیل هرگونه حمایت از سوی آمریکا به مزیت سیاسی محدود میکند و در عوض، فشارها بر او را افزایش میدهد: لحن ایالات متحده که مشوق اصلاحات است و عرصه داخلی تحت سلطه نیروهایی که از اهداف واشنگتن نگران هستند.
همگرایی تعامل مجدد آمریکا، پویاییهای منطقهای متغیر و رقابت تشدیدشده میان مراکز قدرت عراق، بغداد را در یک دوراهی حساس قرار داده است. اظهارات ترامپ و آشفتگی پیرامون فهرستهای تروریستی نشان داد که چگونه سیگنالهای خارجی اکنون پیامدهای تشدیدشدهای در داخل عراق دارند و محاسبات متحدان و دشمنان السودانی را تغییر میدهند.
در حالیکه واشنگتن نسبت به همکاری عمیقتر ابراز تمایل میکند و نفوذ تهران با محدودیتهای جدیدی روبهروست، رهبران عراق وارد دورهای میشوند که هر حرکتی، از لفاظیهای دیپلماتیک گرفته تا تصمیمات بوروکراتیک، خطر همسویی با یک محور یا محور دیگر را به همراه دارد. برای السودانی، چالش کنونی مدیریت این فشارهای متقابل بدون اجازه دادن به بازیگران خارجی برای تبدیل شدن به ابزاری در نبردهای سیاسی داخلی است.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه