نخست‌وزیر عراق طی نزدیک به دو سال گذشته، کشورش را از درگیری‌های نظامی اطراف دور نگه داشته است. اما این کار مستلزم ایجاد تعادل میان روابط عراق با دو کشور مهم و در عین حال دشمن، بوده است.
ین کار به‌ویژه در ماه گذشته زمانی که جنگی میان اسرائیل (متحد آمریکا) و ایران آغاز شد و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کرد دشوارتر شد. محمد شیاع السودانی می‌گوید با ترکیبی از فشار سیاسی و نظامی، مانع از آن شد که گروه‌های شبه نظامی وارد این درگیری شوند.
در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری آسوشیتدپرس، السودانی توضیح داده که چگونه این کار را انجام داده، چگونه قصد دارد در آینده این گروه‌ها را مهار کند، و چرا در حالی که در پی دور دوم نخست‌وزیری است، می‌خواهد روابط نزدیک‌تری با دولت ترامپ داشته باشد، در حالی که روابط خود را با احزاب نزدیک به ایران که در سال ۲۰۲۲ در به قدرت رساندنش کمک کردند، حفظ می‌کند.
دور ماندن از درگیری‌های اسرائیل و ایران
السودانی گفته پس از آن‌که اسرائیل حملات هوایی علیه ایران انجام داد و ایران در پاسخ موشک‌هایی به تل‌آویو پرتاب کرد، گروه‌های مسلح در عراق تلاش کردند موشک و پهپاد به سمت اسرائیل و پایگاه‌های میزبان نیروهای آمریکایی در عراق پرتاب کنند. اما این اقدامات در ۲۹ مورد توسط «عملیات امنیتی» دولت عراق که جزئیاتی از آن ارائه نشد، خنثی شد.
او گفت: «می‌دانیم که اسرائیل سیاست گسترش جنگ در منطقه را داشته و دارد. بنابراین ما اطمینان حاصل کردیم که به هیچ طرفی بهانه‌ای برای هدف گرفتن عراق داده نشود.» السودانی افزود که دولتش همچنین با مقام‌های ایران تماس گرفته تا آن‌ها را به آرامش و بازگشت به گفت‌وگو و مذاکرات ترغیب کند.
آینده حضور آمریکا در عراق نامشخص است
ایالات متحده و عراق سال گذشته توافق کردند که مأموریت ائتلاف به رهبری آمریکا برای مقابله با داعش در عراق به پایان برسد. در ماه مارس، السودانی اعلام کرد که رهبر داعش در عراق و سوریه در عملیاتی مشترک با نیروهای آمریکایی کشته شده است. قرار بود فاز نخست خروج ائتلاف تا سپتامبر ۲۰۲۵ انجام شود، اما نشانه‌ای از تحقق آن دیده نمی‌شود.
السودانی گفت تا پایان سال جاری، آمریکا و عراق دیداری برای «تنظیم رابطه امنیتی دوجانبه» خواهند داشت. او همچنین امیدوار است سرمایه‌گذاری اقتصادی آمریکا را در حوزه نفت، گاز و هوش مصنوعی جذب کند؛ که به گفته او، به ثبات منطقه کمک می‌کند و «دو کشور را با هم به بزرگی می‌رساند.»
در سال‌های پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ که به سرنگونی صدام حسین انجامید، گروه‌های شبه‌نظامی متعددی در این کشور شکل گرفتند. از زمان آغاز جنگ اسرائیل و حماس در اکتبر ۲۰۲۳ و شعله‌ور شدن درگیری‌ها در منطقه، گروه‌های شبه نظامی گه‌گاه پایگاه‌های میزبان نیروهای آمریکایی را هدف قرار داده‌اند.
السودانی گفت حضور نیروهای ائتلاف بهانه‌ای برای این گروه‌ها بوده تا خود را مسلح کنند، اما با خروج نیروهای ائتلاف، «دیگر نه نیازی هست و نه توجیهی برای اینکه هیچ گروهی بیرون از چارچوب دولت، سلاح داشته باشد.»
سرنوشت مبهم گروه‌ها
یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های السودانی، نحوه برخورد با حشد الشعبی است. ائتلافی از شبه‌نظامیان عمدتاً شیعه که برای مقابله با داعش شکل گرفت. این ائتلاف در سال ۲۰۱۶ به‌طور رسمی زیر نظر ارتش عراق قرار گرفت، اما در عمل همچنان به‌طور مستقل عمل می‌کند.
پارلمان عراق در حال بررسی قانونی است که رابطه ارتش با حشد الشعبی را رسمی‌تر می‌کند، امری که با اعتراض واشنگتن روبه‌رو شده است.
السودانی از این قانون دفاع کرد و گفت که هدف آن تضمین کنترل سلاح‌ها توسط دولت است: «نهادهای امنیتی باید زیر نظر قانون فعالیت کنند، تابع آن باشند و پاسخگو باشند.»
نشانه‌هایی از ضعف اقتدار دولت مرکزی
در هفته‌های اخیر، مجموعه‌ای از حملات پهپادی تأسیسات نفتی در منطقه نیمه‌خودمختار کردستان عراق در شمال این کشور را هدف قرار داده‌اند.
مقامات اقلیم کردستان، گروه‌هایی از نیروهای حشد الشعبی را مسئول این حملات دانسته‌اند. اما مقامات بغداد این ادعا را رد کرده و تا کنون هیچ طرفی را رسماً مقصر ندانسته‌اند. محمد شیاع السودانی این حملات را «اقدامی تروریستی» توصیف کرد و گفت دولت او در همکاری با مقامات کرد و نیروهای ائتلاف بین‌المللی در تلاش است تا عاملان این حملات را شناسایی و پاسخگو کند.
همان‌طور که این حملات پهپادی تسلط بغداد بر گروه‌های مسلح را زیر سؤال برده، پرونده پژوهشگر اسرائیلی-روسی، الیزابت تسورکوف، که در سال ۲۰۲۳ در عراق ناپدید شد نیز بر این تردیدها افزوده است. خانواده تسورکوف معتقدند که او در بازداشت گروه شبه‌نظامی کتائب حزب‌الله عراق است، و گزارش‌هایی از مذاکرات غیررسمی با میانجی‌گری آمریکا برای آزادی او منتشر شده‌اند.
السودانی گروه مسئول این آدم‌ربایی را نام نبرد، اما این تصور را رد کرد که دولتش تلاشی برای آزادی او نکرده است. او گفت تیمی ویژه برای پیگیری پرونده تسورکوف تشکیل داده شده است. او گفت: «ما با باندها و آدم‌رباها مذاکره نمی‌کنیم»، اما اشاره کرد که این تیم با جناح‌های سیاسی در تماس بوده تا در یافتن محل نگهداری او کمک کنند.
بازسازی روابط با دمشق
روابط میان عراق و دولت جدید سوریه از زمان سقوط بشار اسد در دسامبر پس از حمله برق‌آسای نیروهای مسلح مخالف دولت شکننده بوده است.
احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه که پیش‌تر با نام جنگی «ابومحمد الجولانی» شناخته می‌شد، زمانی عضو القاعده بود و پس از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ علیه نیروهای آمریکایی می‌جنگید. او همچنان تحت پیگرد قضایی در عراق به اتهام تروریسم است.
الشرع از آن زمان با القاعده قطع ارتباط کرده و علیه داعش جنگیده است. السودانی گفت دولتش با دولت جدید سوریه، به‌ویژه در حوزه امنیتی، هماهنگی دارد. او گفت: «ما و دولت سوریه قطعاً دشمنی مشترک به نام داعش داریم که به‌صورت علنی و آشکار در سوریه حضور دارد.»
السودانی افزود دولتش به سوری‌ها درباره اشتباهاتی که پس از سقوط صدام در عراق رخ داد و باعث خلأ امنیتی، درگیری‌های فرقه‌ای و ظهور گروه‌های تندرو شد هشدار داده است. در هفته‌های اخیر نیز خشونت‌های فرقه‌ای، روند بهبود شکننده سوریه پس از جنگ را تهدید کرده‌اند.
السودانی از رهبری فعلی سوریه خواست تا «فرآیند سیاسی فراگیری را آغاز کند که شامل تمام اقوام و جوامع باشد.» او گفت: «ما نمی‌خواهیم سوریه تجزیه شود. این قابل‌قبول نیست و قطعاً هیچ‌گونه حضور خارجی در خاک سوریه را نمی‌پذیریم.» او به‌طور ضمنی به حملات مکرر اسرائیل در جنوب سوریه اشاره داشت.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه