مردی که سرنوشت دو جنگ در دستان اوست؛ بازی جانشینی ترامپ عوض می‌شود؟

در هفته گذشته دن دریسکول، وزیر ارتش آمریکا که انتخابی غیرمعمول برای ایفای نقش دیپلمات است، وقتش را صرف رساندن یک پیام دشوار به اوکراین و متحدان اروپایی آن کرد: پیشنهاد صلح ۲۸‌بندی ارائه‌شده را تا روز شکرگزاری بپذیرید، وگرنه… . بعد از آن اما وزیر خارجه، مارکو روبیو از راه رسید. ورود روبیو در روز یکشنبه به ژنو، برای پیوستن به دریسکول و ادامه گفت‌وگو با مقام‌های ارشد اوکراینی، فضای مذاکرات را تغییر داد.  تیم دولت ترامپ از ضرب‌الاجل قطعی پنج‌شنبه عقب نشست و به مواضع اروپایی‌ها و اوکراینی‌ها توجه بیشتری کرد.

جمع‌کننده اوضاع

به گزارش پولتیکو، یکی از مقامات ناتو در‌این‌باره گفت:«ما معتقدیم مشارکت مارکو روبیو در ادامه مذاکرات اهمیت دارد.» به گفته او تأثیر روبیو در تغییر سرعت مذاکرات مشهود است. هفته پرآشوب و گیج‌کننده دیپلماسی آمریکا دو حقیقت را درباره نقش روبیو در دولت آشکار کرده است: نخست، طرف‌های خارجی و کنگره او را فردی برای «جمع‌کردن اوضاع» در پرونده روسیه–اوکراین می‌دانند؛ کسی که وقتی وارد می‌شود نظم را برمی‌گرداند و واشنگتن را دوباره با متحدان و شرکایش همسو می‌کند، نه با مسکو.

دوم، ترجیح دونالد ترامپ برای کنار گذاشتن هماهنگی‌های سنتی میان وزارتخانه‌ها، سیاست خارجی پرتلاطم و آشفته‌ای ایجاد کرده که در آن مقام‌های ارشد هرکدام در مسیر خود عمل می‌کنند. روبیو که هم‌زمان دو سمت دارد، برخلاف معمول مشاوران امنیت ملی، در هماهنگ‌سازی برنامه‌های نهادها نقشی ایفا نمی‌کند، نه مشخصاً و نه  روبیو پس از گفت‌وگوی تلفنی با هم‌تای روسی خود، سرگی لاوروف، و مشخص شدن این‌که کرملین بار دیگر در تلاش است تا مذاکرات آتش‌بس را کند کرده و جنگ را به درازا بکشد.

ظاهرا روبیو در ژنو توانست راهی برای جلب موافقت دیرهنگام دیگر مقام‌های دولت پیدا کند. او دیدگاه‌های متفاوت در دولت، که برخی از آنها روزها و حتی ساعت‌ها قبل علنی بود را منسجم کرد و همکاری بیشتری بین آن‌ها ایجاد کرد.

پیش از رسیدن روبیو به سوئیس، این‌گونه به نظر می‌رسید که جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور، از طریق دوست نزدیکش دریسکول هدایت روند را برعهده دارد. اما تا پایان هفته روبیو زمام امور را در دست گرفت و گفت‌وگوها منعطف‌تر شد. با این حال، روبیو روز یکشنبه در سوئیس تنها نبود. اندی بیکر، معاون مشاور امنیت ملی که از نزدیکان ونس است، استیو ویتکاف نماینده ویژه، و جرد کوشنر داماد ترامپ نیز حضور داشتند؛ کسانی که «در بهترین حالت، درجه‌ای از استقلال عمل» نشان داده‌اند. حتی با اینکه روبیو هدایت گفت‌وگوها را در دست گرفته، این افراد همچنان از مواضعی حمایت می‌کنند که از نظر مقام‌های اروپایی و اوکراینی با رویکرد روبیو ناسازگار است. هیچ‌کس نمی‌داند آیا آنها کاملاً با روبیو همسوهستند یا نه.

به گفته یک مقام اروپایی دیگر  : «در ژنو مسیر درست طی شد. هنوز کار زیادی باقی مانده، اما اوضاع خیلی بهتر شده. روبیو حرفه‌ای است و کارش را بلد است. اما در نهایت، او برای رئیس‌جمهوری کار می‌کند که تصمیم نهایی را می‌گیرد.»

مشارکت روبیو در گفت‌وگوها انعطاف‌پذیری بسیار بیشتری از جانب آمریکا ایجاد کرده است. او یکشنبه شب به خبرنگاران گفت هدف این است که مذاکرات «هرچه سریع‌تر» نهایی شود، نه اینکه لزوماً تا روز شکرگزاری به پایان برسد. ایالات متحده همچنین دیگر چندان به طرح اولیه ۲۸‌بندی که باعث نگرانی متحدان شده بود، پایبند نیست.

آمریکا و اوکراین اکنون پیش‌نویس یک طرح ۱۹‌بندی را تهیه کرده‌اند که شامل هیچ‌گونه امتیازدهی سرزمینی نیست، و قرار است توسط روسای‌جمهور دو کشور بررسی شود. به گفته یکی از مقامات اروپایی: «روبیو بهتر از بسیاری از افراد در دولت فعلی می‌فهمد که حتی در وضعیت دشوار کنونی، دولت اوکراین به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند سندی را امضا کند که به معنای تسلیم باشد.»

 طرح جدید ترامپ برای پایان جنگ با واکنش خشمگینانه اوکراینی‌ها روبرو شده که آن را یادآور توافق مونیخِ ۱۹۳۸ نویل چمبرلین با آدولف هیتلر توصیف کردند.

نقش روبیو در منازعه ونزوئلا

مواضع روبیو درباره ونزوئلا هم تاثیر زیادی بر تصمیمات رئیس جمهور داشته. روبیو، امیدوار است کارزار فشار دولت ترامپ علیه ونزوئلا، مادورو را از قدرت برکنار کند. اما اگر این عملیات نتیجه معکوس بدهد، می‌تواند آینده سیاسی روبیو برای ریاست‌جمهوری را نابود کند.

به نوشته پولیتیکو، روبیو از طراحان اصلی راهبرد دولت درباره ونزوئلاست؛ راهبردی که شامل تجمیع گسترده نیروهای نظامی آمریکا در دریای کارائیب و حملات هوایی مرگبار به قایق‌هایی است که ادعا می‌شود حامل مواد مخدر بوده‌اند. هدف اعلام‌شده این کارزار، مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر است، اما مقامات آمریکایی می‌گویند روبیو و دستیارانش امیدوارند این اقدام به سقوط مادورو از قدرت منجر شود.

تمایل دونالد ترامپ به اعمال فشار سنگین بر مادورو، تا حدی برای روبیو و دیگر سیاستمداران تندرو فلوریدا که مدت‌هاست از رهبران چپ‌گرای آمریکای لاتین متنفرند، ایده‌آل است. اما برای روبیو این عملیات خطرات سیاسی ویژه‌ای دارد. ترامپ از او و جِی‌دی ونس به عنوان گزینه‌های احتمالی جانشینی در سال ۲۰۲۸ نام برده است.

اگر تلاش‌ها برای برکناری مادورو شکست بخورد، ممکن است روبیو حمایت تبعیدی‌های آمریکای لاتین، به‌ویژه در فلوریدا را از دست بدهد. اگر مادورو کنار برود و اقدامات دولت باعث بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی بیشتر در ونزوئلا شود، این وضعیت هم می‌تواند به جایگاه روبیو نزد رأی‌دهندگان ضربه بزند. در عین حال، اگر روبیو در برکناری مادورو موفق شود، ممکن است موقعیتش نزد انزواگرایان جریان ماگا که پس از تجربه‌های دردناک عراق و افغانستان می‌خواهند ماجراجویی‌های خارجی آمریکا محدود شود، آسیب ببیند.

ونزوئلا در حال استقرار تسلیحات از جمله تجهیزات قدیمی ساخت روسیه است و طبق گفته منابع مطلع و اسنادی که رویترز مشاهده کرده، در حال برنامه‌ریزی برای انجام مقاومت به سبک چریکی یا ایجاد هرج‌ومرج در صورت وقوع حمله هوایی یا زمینی از سوی ایالات متحده است.

به گفته متیو بارتلت، استراتژیست جمهوری‌خواه: «در پایگاه ماگا هیچ اراده سیاسی برای تغییر رژیم در ونزوئلا وجود ندارد. این گروه از رأی‌دهندگان شاید اقدام نظامی با هدف مشخص را بپذیرند، اما نگران مداخله‌های مبهم و فاقد تعریف روشن هستند. بسیاری از فعالان و مفسران ماگا مدت‌هاست نسبت به دیدگاه‌های مداخله‌جویانه گذشته روبیو نظر منفی دارند. اما روبیو طی سال‌ها انعطاف ایدئولوژیک چشمگیری نشان داده و بیش از آنچه انتظار می‌رفت در حزبی که هر روز رادیکال‌تر می‌شود، دوام آورده است.

با این حال، برخی از حامیان او بر ثبات مواضعش در برابر حکومت‌های چپ‌گرای آمریکای لاتین به‌عنوان نشانه‌ای از باورهای دیرینه روبیو تاکید می‌کنند. آنها می‌گویند کارزار علیه ونزوئلا نشان‌دهنده استواری اوست، چیزی که رأی‌دهندگان فلوریدا از آن حمایت می‌کنند.

روبیو، فرزند مهاجران کوبایی، چهره مهمی در میان جوامع تبعیدی ونزوئلایی و کوبایی در جنوب فلوریدا است، جوامعی که به او کمک کردند در رقابت‌های قبلی برای مجلس قانون‌گذاری فلوریدا و سنای آمریکا پیروز شود. این بلوک مهم رأی‌دهندگان با صدای بلند خواستار برکناری مادورو بوده‌اند.

اگر گذار درست و واقعی به دموکراسی شکل بگیرد، جایگاه روبیو حتی بیشتر تقویت می‌شود. ونزوئلا همین حالا هم یک جنبش مخالف قوی دارد که نامزد آن بنا به گفته آمریکا و بیشتر ناظران بین‌المللی، انتخابات ریاست‌جمهوری ژوئیه ۲۰۲۴ را برده است.

اما اگر یک مستبد دیگر قدرت را به دست بگیرد و گذار به دموکراسی را به تأخیر اندازد، این موضوع می‌تواند جایگاه روبیو را تضعیف کند. تحلیل‌ها و شبیه‌سازی‌های گذشته نیز نشان داده‌اند که هرج‌ومرج می‌تواند به‌راحتی در این کشور نفت‌خیز آمریکای جنوبی گسترش یابد و حتی منجر به شورش مسلحانه شود. روبیو همچنین باید در نظر بگیرد که جایگاهش نزد ترامپ چگونه تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر رئیس‌جمهور به‌خاطر عقب‌نشینی و باقی ماندن مادورو در قدرت، یا به‌خاطر پیشبرد کارزاری که منجر به آشوب در منطقه شود، تحت فشار قرار گیرد، روبیو مسئول آن خواهد بود. ترامپ در کل از روبیو حمایت کرده است، اما اگر موضوع ونزوئلا به وجهه رئیس‌جمهور آسیب بزند این حمایت می‌تواند تغییر کند.

روبیو مدت‌هاست که در تلاش برای کنار زدن مادوروست. ترامپ نیز از مادورو متنفر است. ایالات متحده تا کنون بیش از ۸۰ نفر را در نزدیک به دو دوجین حمله به قایق‌هایی که ادعا می‌شود حامل مواد مخدر بوده‌اند، کشته است، اما تقریباً هیچ مدرکی ارائه نکرده که نشان دهد این افراد، قاچاقچی بوده‌اند.

تجمیع نیروهای نظامی آمریکا در منطقه، بزرگ‌ترین گردآوری این نیروها در چند دهه اخیر است و شامل حدود ۱۵ هزار نیروی آمریکایی می‌شود. یک دوجین جنگنده اف-۳۵ و همچنین هواپیماهای AC-130J قادر به شلیک موشک‌های هل‌فایر هم اکنون در پورتوریکو مستقرند. ناو هواپیمابر «یواس‌اس جرالد آر. فورد» و سه ناوشکن همراهش هم آخر هفته در کارائیب مستقر شدند. گروه ۱۲ ناوجنگی آمریکا در منطقه، صدها تفنگدار دریایی همراه با بالگرد و جنگنده حمل می‌کنند. این کشتی‌ها قادرند موشک‌های تاماهاک را به عمق خاک ونزوئلا شلیک کنند.

با وجود تمام مخاطرات برای وزیر امور خارجه، او در سن نسبتاً پایین ۵۴سالگی هنوز گزینه‌های سیاسی زیادی فراتر از انتخابات سال ۲۰۲۸ دارد. او می‌تواند برای فرمانداری فلوریدا نامزد شود، به سنا بازگردد، یا اگر دموکرات‌ها در سال ۲۰۲۸ کاخ سفید را ببرند، در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۳۲ شرکت کند.

منبع: اکوایران