از زمان اعلام تعرفه‌های موسوم به «روز آزادی‌بخش» از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در ماه آوریل، بزرگ‌ترین رابطه تجاری جهان دچار تلاطم شد. اتحادیه اروپا که در ابتدا تلاش می کرد با دیپلماسی و مذاکره، واشنگتن را به سازش ترغیب کند، خیلی زود به مسیر تهدید و مقابله روی آورد.
با این حال، در نهایت در ۲۷ ژوئیه، رویکرد معامله‌محور به پیروزی رسید: ترامپ و اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در زمین گلف رئیس‌جمهور آمریکا در اسکاتلند، چارچوب اولیه یک توافق تجاری را رونمایی کردند. اتحادیه اروپا موفق شد راه‌حلی متوازن پیدا کند؛ امتیازاتی کافی برای جلب رضایت ترامپ بدهد، بی‌آنکه متحمل هزینه سنگین اقتصادی شود.
تعرفه ۹ برابری؛ بزرگ‌ترین امتیاز اروپا به ترامپ در مذاکرات تجاری
با آن که بسیاری از جزئیات این توافق هنوز در دست مذاکره و نهایی‌سازی است، اما چارچوب کلی آن شامل سه محور اساسی به نظر می‌رسد: نخست، اعمال تعرفه‌ای ۱۵ درصدی بر بخش اعظم صادرات اروپایی به آمریکا که خودروها نیز با توجه به نقش کلیدی‌شان در این فهرست قرار دارند؛ دوم، تعیین فهرستی از کالاها که مشمول معافیت از تعرفه و با نرخ صفر وارد آمریکا خواهند شد از جمله هواپیما، تجهیزات پیشرفته ساخت تراشه، برخی مواد شیمیایی و مواد اولیه؛ و سوم، تعهد اتحادیه اروپا برای خرید بیشتر سوخت و تراشه‌های هوش مصنوعی ساخت آمریکا به‌علاوه سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در اقتصاد ایالات متحده.
بزرگ‌ترین امتیازی که اتحادیه اروپا در این توافق داده، پذیرش تعرفه ۱۵ درصدی است؛ نرخی که بیش از ۹ برابر میزان تعرفه پیش از بازگشت ترامپ به قدرت محسوب می‌شود. با این حال، شرایط به گونه‌ای بود که بدترین سناریوها کاملاً محتمل به نظر می‌رسید و مذاکره‌کنندگان اروپایی عملاً امیدی به احیای دوران طلایی روابط گذشته نداشتند. طی ماه‌های گذشته، ترامپ که همواره اتحادیه اروپا را به ظلم به مردم آمریکا متهم می‌کرد، بارها تهدید کرده بود که تعرفه‌هایی بین ۲۰ تا ۵۰ درصد وضع خواهد کرد. اکنون، مذاکره‌کنندگان اروپایی دست‌کم موفق شده‌اند نرخ تعرفه بر خودروهای خارجی را از ۲۵ درصد به ۱۵ درصد کاهش دهند؛ درست مشابه آنچه اخیراً با ژاپن توافق شد.
این خبر، به‌ویژه برای خودروسازان اروپایی که با بحران دست و پنجه نرم می‌کنند، اتفاقی مثبت به شمار می‌رود؛ هرچند پیامد غیرمنتظره آن این است که شرکت‌های خودروساز ژاپنی و اروپایی که خودروهایشان را به بازار آمریکا صادر می‌کنند، نسبت به تولیدکنندگان داخلی ایالات متحده که باید برای قطعات و فولاد تعرفه‌های سنگینی پرداخت کنند، آسیب کمتری خواهند دید. طبق برآوردهای اولیه موسسه تحقیقاتی کیل، تولید صنعتی آلمان در کوتاه‌مدت حدود ۰/۱۵ درصد کاهش خواهد یافت و اقتصادهای فرانسه و ایتالیا نیز عملاً دچار آسیب قابل توجهی نخواهند شد.
معافیت تعرفه‌ای؛ پیروزی کوچک اروپا یا تله‌ای برای آینده؟
در همین حال، فهرست کالاهایی که از تعرفه معاف شده‌اند، برای اتحادیه اروپا یک دستاورد کوچک اما قابل توجه محسوب می‌شود. اتحادیه اروپا در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ نیز برای دستیابی به تجارت بدون تعرفه تلاش‌هایی انجام داده بود اما به نتیجه نرسید. اکنون این فهرست محدود به اقلامی است که آمریکا به شدت به آن‌ها نیاز دارد از جمله می توان به تجهیزات ساخت تراشه اشاره کرد. با این حال، این فهرست می‌تواند در آینده به ابزاری در دست ترامپ تبدیل شود تا در واکنش به فشارها و مطالبات صنایع آمریکایی، کالاهای بیشتری را به آن اضافه کند. برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، اروپا در این توافق هیچ تعهدی به حذف چین از زنجیره تأمین خود نداده است و به نظر می‌رسد چین عملاً نقشی در این توافق ندارد.
اما در مورد تعهدات خرید از آمریکا؛ وعده اتحادیه اروپا برای خرید ۷۵۰ میلیارد دلار محصولات انرژی از ایالات متحده طی سه سال آینده، در واقع امتیاز بزرگی محسوب نمی‌شود. اورزولا فون در لاین می‌گوید بر اساس برآوردهای اتحادیه، تحقق این رقم کاملاً ممکن است، هرچند در عمل هنوز مسیر روشنی برای دستیابی به آن وجود ندارد. نکته مهم‌تر این است که این توافق می‌تواند به طرفداران قطع وابستگی انرژی اروپا به روسیه ابزار و قدرت بیشتری برای فشار بر کشورهای مردد بدهد. بر اساس داده‌های اندیشکده بروگل، اتحادیه اروپا در ماه ژوئن همچنان حدود ۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مایع از روسیه وارد کرده است؛ یعنی چیزی معادل یک‌چهارم وارداتش از ایالات متحده می باشد. اگر فشارهای دولت ترامپ سرانجام به توقف واردات سوخت‌های فسیلی از روسیه منجر شود، این روند در نهایت به نفع اروپا خواهد بود.
بازی خطرناک تعرفه‌ها: آیا این آتش‌بس تجاری دوام خواهد آورد؟
در زمینه تعهدات سرمایه‌گذاری نیز، ابهام‌های قابل توجهی وجود دارد. هرچند رقم ۶۰۰ میلیارد دلار به عنوان تعهد سرمایه‌گذاری اروپا در توافق ذکر شده، اما مشخص نیست این میزان سرمایه‌گذاری قرار است در چه بازه زمانی انجام شود. در سال‌های اخیر، مجموع سرمایه‌گذاری‌های کشورهای اروپایی، بریتانیا و سوئیس در آمریکا به طور متوسط سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار بوده است. ترامپ تأکید کرده که این سرمایه‌گذاری‌ها باید فراتر از برنامه‌های جاری شرکت‌ها صورت گیرد، اما مانند بسیاری از وعده‌های بلندپروازانه دیگر، تحقق این رقم نیز محل تردید است.
اکنون سرمایه‌گذاران تا حدی آسوده خاطر شده‌اند که بزرگ‌ترین رابطه تجاری جهان از وضعیت بحرانی خارج شده است. با این حال، همچنان ابهام‌هایی جدی باقی مانده است: این توافق باید ابتدا به تصویب کشورهای عضو اتحادیه اروپا برسد. از سوی دیگر، فهرست کالاهای معاف از تعرفه با مقررات سازمان تجارت جهانی مغایرت دارد و همین موضوع می‌تواند برای مقام‌های قانون‌مدار بروکسل چالش‌برانگیز باشد.
ترامپ نیز همچنان این اختیار را دارد که تعرفه برخی کالاها را افزایش دهد؛ به‌ویژه آنکه نسبت به قیمت بالای داروها حساسیت دارد و به‌دنبال کاهش هزینه‌های دارویی شهروندان آمریکاست. هم‌اکنون تحقیقات رسمی درباره واردات دارو به آمریکا در جریان است که احتمالاً به وضع تعرفه بر داروهای خارجی خواهد انجامید؛ اقدامی که برای کشورهایی چون دانمارک و ایرلند زیان‌بار خواهد بود. گذشته از همه اینها، هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آیا ترامپ در آینده تهدیدهای تعرفه‌ای جدیدی مطرح خواهد کرد یا نه؛ به‌خصوص هر بار که رئیس‌جمهور آمریکا به‌دلیلی از چیزی ناخشنود شود. اروپا فعلاً به یک آتش‌بس تجاری رسیده، اما علاقه ترامپ به ابزار تعرفه مرز نمی‌شناسد.
منبع: فرارو به نقل از اکونومیست
ثبت دیدگاه