نبرد جدیدی در پیش است؛ چگونه بازیگران خارجی در آتش جنگ می دمند

صبح روز ۲۵ اکتبر، هنگامی که نیروهای پشتیبانی سریع سودان به شهر بارا در ایالت کردفان شمالی حمله کردند، صادق احمد به دو دخترش فکر می‌کرد و اینکه اگر نتواند از آنها محافظت کند چه خواهد شد. صادق می‌گوید که جنگجویان این گروه برای غارت و پیدا کردن زنان و دختران شروع به یورش به خانه‌ها کردند. طبق گزارش سازمان ملل و دیده‌بان حقوق بشر، نیروهای پشتیبانی سریع به‌طور معمول از تجاوز جنسی به عنوان سلاح جنگی استفاده می‌کند و زنان و دختران را برای بردگی جنسی می‌ربایند.

خط قرمز؛ می‌میرم و از دخترانم محافظت می‌کنم

به گزارش الجزیره، وقتی جنگجویان به خانه صادق رسیدند، او هر چه داشت به آنها داد: پول، تلفن و طلا. اما حاضر نشد دختران و خواهرزاده‌هایش را تحویل دهد. او به الجزیره گفت: «این برای من خط قرمز بود. آماده بودم بمیرم تا از دخترانم محافظت کنم.» صادق ۵۹ ساله توانست جنگجویان نیروهای پشتیبانی سریع  که با ارتش منظم سودان موسوم به نیروهای مسلح سودان (SAF) می‌جنگند را قانع کند که اجازه دهند خانواده او و خانواده برادرش از شهر فرار کنند.

قاهره منتظر آن نمانده که خطر به دروازه‌هایش برسد؛ بلکه در همکاری نزدیک با ارتش سودان تلاش می‌کند آن را از مرزهای خود دور نگه دارد.

آنها در میان حدود ۳۹ هزار نفری بودند که طبق اعلام سازمان ملل، بین ۲۶ اکتبر تا ۹ نوامبر از منطقه گسترده کردفان به دلیل اوج‌گیری خشونت آواره شدند. اما همه این‌قدر خوش‌شانس نبودند. شبکه پزشکان سودان اعلام کرد که دست‌کم ۳۸ غیرنظامی در جریان تصرف بارا توسط نیروهای پشتیبانی سریع کشته شدند و برخی ناظران محلی به الجزیره گفتند که مردان اغلب به «همدلی» با ارتش متهم و اعدام می‌شدند.

کانون بعدی درگیری

بسیاری از آوارگان بارا در خانه بستگان یا در کمپ‌های روباز در شهر الابیض، مرکز کردفان شمالی، حدود ۵۹ کیلومتری شرق بارا پناه گرفتند. الابیض تحت کنترل ارتش است که از آوریل ۲۰۲۳ با نیروهای پشتیبانی سریع در جنگ است. طبق گفته تحلیلگران، این شهر پایگاه هوایی مهم و یک سپر دفاعی برای محافظت از پایتخت، خارطوم، به شمار می‌رود. الابیض همچنین ده‌ها هزار آواره را جذب کرده، اما ممکن است برای مدت طولانی امن نماند.

طبق یک سند محرمانه نیروهای پشتیبانی سریع که توسط رسانه محلی دارفور۲۴ منتشر شده، این نیروها پس از تصرف الفاشر، پایتخت دارفور شمالی، هزاران جنگجو را به کردفان شمالی منتقل می‌کند. جنگجویان عشایر عرب که عمده نیروهای پشتیبانی سریع را تشکیل می‌دهند، بیش از ۵۰۰ روز الفاشر را محاصره کردند و سپس حمله‌ای خونین علیه قبایل غیرعرب ساکن منطقه انجام دادند؛ چیزی که بسیاری آن را نسل‌کشی می‌دانند. کارکنان امدادی، تحلیلگران و ناظران محلی نگران‌اند که نیروهای پشتیبانی سریع با ساکنان الابیض نیز همین کار را تکرار کنند.

نبردی که در پیش است

اتانیل ریموند، مدیر «لابراتوار بشردوستانه ییل» که از جنگ سودان تحلیل ماهواره‌ای ارائه می‌دهد، گفت: «پیش‌بینی من همیشه این بوده که الابیض تا روز شکرگزاری (۲۷ نوامبر) محاصره خواهد شد». او افزود نیروهای پشتیبانی سریع احتمالاً ابتدا تلاش می‌کند شهر بابنوسه در غرب کردفان را بگیرد، چون اکنون آن را محاصره کرده است، و سپس از آن برای حمله گسترده به الابیض استفاده خواهد کرد.

ریــمــوند گفت نیروهای پشتیبانی سریع می‌تواند با استفاده از پهپادهایی که از فرودگاه الفاشر به پرواز درمی‌آورد، فشار را بر ارتش در بابنوسه افزایش دهد. او گفت: «بابنوسه در واقع آخرین خط دفاع برای ارتش در برابر حمله بزرگی است که به‌زودی الابیض را هدف قرار می‌دهد».

 با گسترش درگیری به سمت کردفان، گزارش شده که ارتش در حال افزایش نیروگیری و اعزام هزاران غیرنظامی تازه استخدام‌شده، معروف به مستنفرین به الابیض است. طبق گفته محمد الفاتح، روزنامه‌نگار سودانی، ارتش سودان اخیراً یک اردوگاه آموزشی جدید در کردفان شمالی برای آموزش جوانانی که می‌خواهند علیه نیروهای پشتیبانی سریع بجنگند، باز کرده است. به گفته یک امدادگر محلی که به دلیل شرایط امنیتی نخواست نامش فاش شود، نیروهای گروه‌های مشترک شبه‌نظامیان هم‌پیمان ارتش سودان که نقش مهمی در دفاع ۱۸ ماهه از الفاشر داشتند  نیز اکنون در الابیض حضور دارند. او گفت بیشترِ غیرنظامی‌ها بعد از غروب آفتاب از خانه‌ها یا کمپ‌های آوارگی بیرون نمی‌آیند، چون می‌ترسند در خیابان توسط افراد مسلح مورد سرقت قرار بگیرند.

جنگ منطقه‌ای و بحران ملی

در همین حال، به نوشته میدل‌ایست‌آی، بر اساس گزارشی از سازمان ناظر آمریکایی سنتری که روز پنج‌شنبه منتشر شد، نیروهای خلیفه حفتر، فرمانده لیبیایی، بنا به درخواست امارات متحده عربی در حال رساندن سوخت قاچاق به نیروهای پشتیبانی سریع سودان هستند. این گزارش که بررسی می‌کند چگونه قاچاق سوخت در لیبی به یک بحران بزرگ ملی تبدیل شده که سالانه حدود ۶.۷ میلیارد دلار به این کشور شمال آفریقا ضرر می‌زند، نشان می‌دهد این فعالیت غیرقانونی چگونه به تشدید جنگ مرگبار میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع در کشور همسایه کمک می‌کند.

به گفته سازمان تحقیقی سنتری، حفتر از آغاز جنگ داخلی سودان در آوریل ۲۰۲۳ یکی از تأمین‌کنندگان اصلی سوخت نیروها بوده و این موضوع «وفاداری عمیق او به دولت امارات» را نشان می‌دهد. این فرمانده که شرق لیبی را تحت کنترل دارد، بارها متهم شده که از طرف امارات که یکی از حامیان اصلی شبه‌نظامیان پشتیبانی سریع است به این گروه سلاح و سوخت رسانده است. ابوظبی و حفتر هر دو این اتهام‌ها را رد می‌کنند.

این نیروها متهم به ارتکاب جنایات گسترده و سیستماتیک علیه غیرنظامیان است، از جمله قتل، تجاوز و خشونت جنسی؛ آخرین مورد زمانی بود که این گروه شهر الفاشر را تصرف کرد و کنترل خود بر منطقه وسیع دارفور در غرب سودان را کامل کرد. گزارش می‌گوید: «جریان مداوم گازوئیل و بنزین باعث شده پشتیبانی سریع بتواند در دارفور جابه‌جایی داشته باشد و همین امر عملیات نظامی آن‌ها را ممکن کرده است.» با رساندن سوخت و حمایت‌های دیگر به نیروهای پشتیبانی سریع، خانواده حفتر همچنین «ساختار فرماندهی خود را تقویت کرده و کنترل راهبردی‌اش را در جنوب‌شرقی لیبی افزایش داده».

در حالی‌که جهان سرگرم بحران‌های تازه است، سودان آرام‌آرام در آتش جنگ داخلی می‌سوزد. نبرد میان ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع، میلیون‌ها نفر را آواره کرده و شهرهایی چون الفاشر را به ویرانه بدل کرده است. پشت صحنه این جنگ، رد پای طلا، سیاست و منافع قدرت‌های منطقه‌ای از جمله امارات به‌روشنی دیده می‌شود؛ کشوری که متهم است با ارسال سلاح و پشتیبانی مالی، جنگی خاموش اما ویرانگر را طولانی‌تر کرده است.

در پی سقوط عمر قذافی در سال 2011، لیبی به دو بخش تقسیم شده است: دولتی در غرب به رهبری نخست‌وزیر عبدالحمید جببه در طرابلس که توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده و دولت حفتر در شرق. به دلیل حمایت گسترده ایدئولوژیک، دیپلماتیک، مالی و سیاسی امارات از خانواده حفتر از سال ۲۰۱۴، دولت امارات نزد نیروهای حفتر جایگاه ممتازی دارد و آن‌ها را وابسته ابوظبی کرده است.

علاوه بر نیروهای پشتیبانی سریع در سودان، روسیه یکی دیگر از ذی‌نفعان اصلی قاچاق غیرقانونی سوخت لیبی است که فعالیت‌های نظامی مسکو را در کشورهای جنوب صحرای آفریقا امکان‌پذیر می‌کند. حمایت نظامی روسیه برای حفظ تسلط حفتر بر شرق و جنوب لیبی ضروری تلقی می‌شود.

منبع: اکوایران