پس از مجموعه‌ای از تحولات در دو سال اخیر، اسرائیل به بازیگری تقریباً بدون مهار در خاورمیانه تبدیل شده است. و حالا واشنگتن در تلاش است تا خود را با این وضعیت جدید تطبیق دهد.
در روزهای اخیر، دولت ترامپ از اقدامات اسرائیل در سوریه و غزه ابراز نارضایتی کرده است. به‌ویژه حامیان «اول آمریکا»ی رئیس‌جمهور ترامپ، بیش‌از گذشته نسبت به حمایت او از نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، انتقاد دارند و نگران‌اند که نتانیاهو ایالات متحده را بیش‌ازپیش در باتلاق جنگ‌های منطقه‌ای فرو ببرد.
اسرائیل در ماه جاری مقر ستاد ارتش سوریه و کاخ ریاست‌جمهوری در دمشق را بمباران کرد و اعلام کرد که از اقلیت مذهبی دروزی‌ها در برابر خشونت‌های فرقه‌ای دفاع کرده است. وزیر خارجه، مارکو روبیو، گفت که آمریکا برای کاهش تنش، توافقی را میان طرفین ترتیب داده و درگیری میان سوریه و اسرائیل را «سوءتفاهم» توصیف کرد. آمریکا از تلاش‌های رئیس‌جمهور موقت سوریه، احمد الشرع، برای اتحاد کشور حمایت کرده است.
در اتفاقی جداگانه، اسرائیل به دلیل حمله به یک کلیسای کاتولیک در غزه که منجر به کشته شدن سه نفر شد، با محکومیت گسترده‌ای مواجه شد، از جمله از سوی دولت ترامپ. اسرائیل این حمله را یک «اشتباه» توصیف کرد. کاخ سفید هفته گذشته اعلام کرد که ترامپ از بمباران سوریه و حمله به کلیسا «غافلگیر» شده است.
به گفتهٔ تحلیل‌گران و مقام‌های سابق، این ناهماهنگی‌ها تا حدی بازتاب‌دهنده موقعیت جدید اسرائیل در منطقه، پس از مجموعه‌ای از جنگ‌هایی‌ست که رقبای منطقه‌ای عمده‌اش را از میان برده‌اند.
به ادعای آموس هوخشتاین، مشاور ارشد دولت بایدن: «تغییری اساسی که باید در مواجهه با آینده خاورمیانه به رسمیت شناخته شود این است که اسرائیل اکنون قدرتمندترین بازیگر خاورمیانه است. آن‌ها هژمونی نظامی مطلق و بلامنازع منطقه‌اند. چه دوست داشته باشید چه نه، این یک واقعیت است. هیچ نیروی مقابلی در برابرشان وجود ندارد.» هوخشتاین افزود: «تناقض ماجرا اینجاست که این قدرت، الزاماً خبر خوبی برای اسرائیل یا آمریکا نیست. این قدرت اسرائیل را به سمت زیاده‌روی سوق داده و باعث تداوم جنگ در غزه و فراتر از آن شده است.»
جسارت اخیر اسرائیل تا حدی نتیجهٔ حمایت‌های دولت ترامپ نیز بوده است. تصمیم ترامپ برای مشارکت در حملهٔ اسرائیل به ایران در ماه ژوئن که نخستین بار بود هر دو شانه‌به‌شانه در یک جنگ می‌جنگیدند، باعث تقویت این تصور در اسرائیل شد که آمریکا با اهداف منطقه‌ای اسرائیل هم‌راستا است.
مقام‌های دولت ترامپ گفته‌اند که خواهان پایان دادن به کشتار در غزه و دستیابی اسرائیل و حماس به یک توافق آتش‌بس هستند. اما رسیدن به چنین توافقی دشوار بوده است. روز پنج‌شنبه، استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده را از دوحه قطر فراخواند و گفت که حماس «تمایلی» برای رسیدن به توافق نشان نداده است.
در همین حال، اسرائیل حملات خود به حماس را در ماه‌های اخیر از سر گرفته و همین امر باعث افزایش انتقادات جهانی نسبت به تلفات فلسطینیان شده است.
دن شاپیرو، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل در دولت باراک اوباما، گفت که بخشی از تنش‌های اخیر بر سر بمباران‌های سوریه و غزه، ناشی از پیام‌های متناقض آمریکا و سوءتفاهم‌های اسرائیل است.
به گفته او، دولت ترامپ چراغ سبز برای اقدامات اسرائیل در غزه و لبنان نشان داده و زمانی که نتانیاهو در ماه گذشته به ایران حمله کرد، در مسیرش مانعی ایجاد نکرد. اما در مورد سوریه، پس از آن‌که ابتدا نگرانی‌های اسرائیل درباره ارتباط الشرع با گروه‌های اسلام‌گرا را تکرار کرد، در ادامه موضع خود را تغییر داد و مخالفت نشان داد. او گفت: «وقتی با چنین رویکرد چندلایه‌ای روبه‌رو هستید، لازم است ارتباط‌ها به‌طرز بسیار شفافی صورت بگیرد تا پیام‌های متناقض ارسال نشود. به نظر می‌رسد در این زمینه شکاف‌هایی وجود داشته که می‌تواند به سوءتفاهم منجر شود و در ادامه باعث اصطکاک میان دو دولت شود.»
یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا گفت کاخ سفید هماهنگی نزدیکی با اسرائیل دارد و نفوذ قابل توجهی بر نتانیاهو اعمال می‌کند، چراکه نخست‌وزیر اسرائیل می‌داند که «ایالات متحده واقعاً تنها دلیل موجودیت اسرائیل است.»
این مقام افزود که وقتی مشکلی پیش می‌آید ترامپ شخصاً با نتانیاهو صحبت می‌کند. پس از حمله نیروهای اسرائیلی به کلیسا در غزه، رئیس‌جمهور با نتانیاهو تماس گرفت و از او خواست بیانیه‌ای برای توضیح ماجرا منتشر کند.
ارتش اسرائیل روز سه‌شنبه اعلام کرد که برخورد خمپاره به کلیسا به دلیل «انحراف ناخواسته مهمات» صورت گرفته و بابت آن عذرخواهی کرد.
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل و حامی شهرک‌سازی‌های یهودی در کرانه باختری، حملات شهرک‌نشینان اسرائیلی به روستای مسیحی فلسطینی طیبه را محکوم کرد. او در انتقادی نادر از اسرائیل، این واقعه را «یک فاجعه مطلق» خواند و گفت: «ما قطعاً اصرار خواهیم کرد که کسانی که در طیبه یا هر جای دیگر دست به اعمال تروریستی و خشونت‌بار می‌زنند، شناسایی و محاکمه شوند. صرفاً توبیخ‌کردن کافی نیست.»
این اقدامات اسرائیل باعث خشم حامیان ترامپ در جریان «اول آمریکا» شده است. ترامپ با شعار بیرون‌کشیدن ایالات متحده از خاورمیانه و پایان دادن به جنگ‌های خارجی برای تمرکز بر مهار چین به قدرت رسید. حالا آن‌ها احساس می‌کنند نتانیاهو ترامپ را به سمت تصمیماتی سوق می‌دهد که برخلاف تمایلات اصلی‌اش است.
کرت میلز، مدیر اجرایی مجله محافظه‌کار «The American Conservative» که هم‌راستا با جریان «اول آمریکا»ست، در برنامهٔ تلویزیونی متحد ترامپ، مت گیتز، گفت: «نتانیاهو اسرائیل را به‌سوی جنگ بیشتر می‌برد و ایالات متحده را هم با خود می‌کشد.» او افزود: «وقتی نتانیاهو تصمیمی می‌گیرد، جسارت این را دارد، یا به‌صراحت، پررویی این را دارد که از آمریکا بخواهد پشت او بایستد. این وضعیت فوق‌العاده بی‌ثبات است.»
برخی از مقام‌های پیشین آمریکا و تحلیل‌گران می‌گویند که ترامپ در مقایسه با بایدن، اهرم فشار بیشتری بر نتانیاهو دارد. بایدن در حالی که حزب دموکرات بر سر رویکرد نظامی اسرائیل در غزه دچار شکاف شده بود، موقعیتش تضعیف شد. در حالی که با وجود مخالفت جریان ماگا، ترامپ با مخالفت جمهوری‌خواهان کنگره روبه‌رو نیست که سیاست اسرائیل او را تهدید کند. این موضوع به او فضای بیشتری برای مدیریت رابطهٔ پیچیده با اسرائیل می‌دهد.
عده‌ای دیگر اما می‌گویند واقعیت این رابطه بسیار پیچیده‌تر از این‌هاست. هرچند آمریکا پیشرفته‌ترین سلاح‌ها را به اسرائیل می‌فروشد و از آن در برابر حملات دفاع می‌کند، هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا حاضر نخواهد شد حمایت از اسرائیل را برای «پیام فرستادن» کاملاً قطع کند. نتانیاهو این را می‌داند و بر اساس همین اطمینان عمل می‌کند که هیچ‌گاه به‌طور واقعی از سوی آمریکا پشتش خالی نخواهد شد.
فیلیپ گوردون، مشاور امنیت ملی کامالا هریس در دولت پیشین، گفت: «هر رئیس‌جمهوری فکر می‌کند می‌تواند تا حدی او را کنترل یا شکل دهد، و در مواردی هم می‌تواند. اما در نهایت، نتانیاهو بازیگر کهنه‌کار و حیله‌گری است و می‌داند چطور از خیلی چیزها قسر در برود.»
شکاف میان آمریکا و اسرائیل همچنین ناشی از اتخاذ موضع امنیتی سخت‌گیرانه‌تر از سوی اسرائیل است، به‌ویژه پس از حملهٔ غافلگیرانهٔ حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳. مداخلات اسرائیل در لبنان، سوریه و ایران بازتاب این پندار است که اسرائیل دیگر نمی‌تواند منتظر بماند تا تهدیدها شکل بگیرند، بلکه باید به شکل تهاجمی، پیش از وقوع آن‌ها را خنثی کند.
نتانیاهو آتش‌بس نهایی در جنوب سوریه را حاصل اقدامات نظامی اسرائیل دانست. او ادعا کرد: «این آتش‌بس با قدرت حاصل شد، نه با خواهش، نه با التماس، با قدرت. ما با قدرت به صلح می‌رسیم، با قدرت به آرامش می‌رسیم، با قدرت در هفت جبهه به امنیت می‌رسیم.»
به گفتهٔ اوفر گوترمن، پژوهشگر ارشد در مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تل‌آویو، کسی پس از ۷ اکتبر به دیپلماسی فکر نمی‌کند. او گفت: «هیچ‌کس بعد از ۷ اکتبر به دیپلماسی یا به توافق صلح به‌عنوان ابزاری برای پیشگیری فکر نمی‌کند.»
به گفته استیون کوک، پژوهشگر ارشد اندیشکده شورای روابط خارجی: «نتیجه این است که ترامپ، مثل تمام رؤسای‌جمهور پیش از خود، درمی‌یابد که همسوتر کردن کامل اسرائیل با سیاست‌های آمریکا کار بسیار دشواری‌ست.» او افزود: «مشکل رؤسای‌جمهور آمریکایی این است که اسرائیلی‌ها مصمم‌اند مسئلهٔ امنیتی‌شان را به‌طور کامل حل کنند، نه اینکه فقط آن را مدیریت کنند.»
منبع: اکوایران به نقل از وال استریت ژورنال
ثبت دیدگاه