آذربایجان با گسترش همکاری‌های اخیر خود با ناتو، در حال به چالش کشیدن روسیه و برانگیختن نگرانی‌ها درباره افزایش حضور امنیتی غرب در منطقه‌ای است که مسکو آن را حوزه نفوذ خود می‌داند.
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، روز پنجشنبه با یک هیات ناتو درباره همکاری در زمینه «نوسازی نظامی» گفت‌وگو کرد، در حالی‌که باکو در تلاش است نیروهای مسلح خود را با استانداردهای این ائتلاف همسو کند.
به گزارش نیوزویک، تنش‌ها میان ناتو و روسیه به دلیل جنگ در اوکراین در بالاترین سطح قرار دارد و مسکو به‌دقت تاثیرگذاری غرب در نزدیکی مرزهای خود را رصد می‌کند. گسترش همکاری آذربایجان با ناتو می‌تواند نفوذ نظامی و منافع انرژی روسیه را در قفقاز جنوبی، منطقه‌ای که مدت‌ها به عنوان حوزه نفوذ روسیه شناخته شده، تضعیف کند.
در ۸ اوت، یک توافق صلح میان آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید و با میانجی‌گری دونالد ترامپ امضا شد. طبق این توافق، ایالات متحده یک قرارداد اجاره ۹۹ ساله برای «کریدور زنگزور» به دست می‌آورد؛ مسیری که آذربایجان اصلی را از طریق جنوب ارمنستان به نخجوان متصل می‌کند. این موضوع موجب نگرانی روسیه و ایران شده است، زیرا می‌تواند دسترسی مستقیم نیروهای آمریکایی به منطقه را فراهم کند.
علی‌اف تاکید کرده که ارتش آذربایجان مطابق با استانداردهای ناتو بازسازی شده و اشاره کرده که همکاری نزدیک با ارتش ترکیه بخش مهمی از این روند بوده است. او اهمیت تقویت روابط با ناتو را نیز برجسته کرده است.
همکاری آذربایجان با ناتو به سال ۱۹۹۴ بازمی‌گردد؛ زمانی که باکو به برنامه «همکاری برای صلح» پیوست، ابتکاری که برای کشورهای اروپای شرقی و جمهوری‌های سابق شوروی طراحی شده بود.
تحلیلگران نظامی روس هشدار می‌دهند که آذربایجان ممکن است ساختارها و آموزه‌های نظامی دوران شوروی را با الگوهای ناتو جایگزین کند و روند نوسازی و خرید تسلیحات غربی سرعت بگیرد. به گفته روزنامه وابسته به کرملین «وزگلیاد»، این تحولات می‌تواند نشانه‌ای از تمایل احتمالی آذربایجان برای پیوستن رسمی به ناتو باشد، هرچند تاکنون باکو درخواست عضویت ارائه نکرده است.
یکی دیگر از نگرانی‌های روسیه، نزدیکی فزاینده آذربایجان به ترکیه عضو ناتو است؛ امری که می‌تواند تنش‌ها با روسیه و متحدش ایران را در قفقاز جنوبی تشدید کند. ترکیه در طول مناقشه طولانی‌مدت آذربایجان با ارمنستان از باکو حمایت کرده است؛ در حالی‌که ارمنستان از پشتیبانی روسیه برخوردار است و یک پایگاه نظامی روسیه را در خاک خود میزبانی می‌کند.
علی‌اف در ماه اکتبر در تاجیکستان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دیدار کرد. این دیدار پس از تنش ناشی از سرنگونی هواپیمای مسافربری خطوط هوایی آذربایجان در دسامبر ۲۰۲۴ توسط سامانه موشکی روسیه انجام شد؛ حادثه‌ای که به کشته شدن ۳۸ تن انجامید.
در عین حال که حفظ روابط با مسکو برای آذربایجان، به‌ویژه به دلیل پیوندهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری و نقش باکو در مسیر ترانزیتی مهم کریدور بین‌المللی «شمال-جنوب» که روسیه را به ایران وصل می‌کند، اهمیت دارد، همکاری‌های آذربایجان با کشورهای غربی نیز نوعی موازنه‌سازی در برابر نفوذ روسیه محسوب می‌شود.
کنستانتین سیفکوف، کارشناس نظامی و افسر بازنشسته روس، در گفت‌وگو با روزنامه وزگلیاد گفت: «حضور ناتو در قفقاز جنوبی، اولاً به این معناست که دریای خزر دیگر یک “دریای آرام” نخواهد بود. ثانیاً، در منطقه‌ای که همین حالا هم از نظر قومی، فرهنگی و ایدئولوژیک پیچیده است، تهدیدها از جمله تهدیدهای تروریستی و نظامی به‌طور چشمگیری افزایش پیدا خواهند کرد. بنابراین اقدامات باکو نیازمند واکنش مناسب مسکو است.»
وب‌سایت رسمی ریاست‌جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای روز پنجشنبه اعلام کرد: «رئیس‌جمهور الهام علی‌اف تأکید کرد که از زمان استقلال آذربایجان در آغاز قرن گذشته، این کشور به هدف اصلی خود، یعنی آزادسازی سرزمین‌های اشغالی دست یافته است و روند نوسازی ارتش کشور ادامه خواهد یافت. رئیس‌جمهور ابراز امیدواری کرد که سفر هیات ناتو به آذربایجان موفقیت‌آمیز باشد.»
امیل آودالیانی، تحلیلگر روابط بین‌الملل، در یادداشتی برای مرکز تحلیل سیاست اروپایی نوشت: «آذربایجان زمانی خود را قدرت مهمی در منطقه می‌داند و بهتر عمل می‌کند که از قید سیاست‌های کرملین آزاد باشد. و روسیه در این زمینه کار زیادی برای جلوگیری از آن نمی‌تواند انجام دهد.»
ثبات منطقه قفقاز جنوبی در ماه‌ها و سال‌های آینده به نحوه مدیریت توازن قدرت از سوی بازیگران اصلی و نظارت بر اجرای توافق صلح آذربایجان-ارمنستان بستگی خواهد داشت.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه