در پی تهدید اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، مبنی بر اینکه در صورت تلاش تهران برای بازسازی برنامه هستهای یا قابلیتهای موشکی خود، به اقدام نظامی بیشتری دست خواهد زد، تهران وعده داد که به هرگونه تجاوزی به شدت پاسخ دهد.
گردش قاطع به روایت اسرائیلی
به نوشته الجزیره، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، هشدار مذکور را روز سهشنبه، یک روز پس از دیدار ترامپ با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در عمارت شخصی خود در فلوریدا، صادر کرد. مجموعه اظهارات علنی آنها در این دیدار دلالت بر آن داشت که ترامپ بار دیگر قاطعانه به روایت منطقهای اسرائیل متمایل شده است.
پیش از این ایالات متحده قابلیتهای موشکی ایران را به عنوان هدف خود اعلام نکرده بود -موضوعی که مدتهاست آرزوی اسرائیلیها بوده- و فشار خود را عموما بر برنامه هستهای تهران متمرکز کرده بود. این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران هر گونه مذاکرهای بر سر برنامه موشکی خود را رد کرده است.
هشدار تند تهران
پزشکیان روز سه شنبه در صفحه خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «پاسخ ایران به هر تجاوز ستمکارانهای، سخت و پشیمان کننده است». پیام تند او ساعاتی پس از آن منتشر شد که ترامپ در اقامتگاه خود در مار-آ-لاگو به خبرنگاران گفت که واشنگتن میتواند حمله بزرگ دیگری به ایران انجام دهد. ترامپ در حالی که در کنار نتانیاهو ایستاده بود، گفت: «اکنون میشنوم که ایران در تلاش است تا دوباره توان [موشکی] خود را افزایش دهد و اگر این کار را انجام دهد، ما باید آنها را نابود کنیم و آن را نابود خواهیم کرد» و افزود اگر تهران به توسعه برنامههای خود را ادامه دهد، «به طور فوری» از حمله به برنامه هستهای ایران و تأسیسات موشکی این کشور حمایت خواهد کرد.
مقامات اسرائیلی در هفتههای اخیر ابراز نگرانی کردهاند که ایران بدون هیاهو در حال بازسازی ذخایر موشکهای بالستیک خود است که بر اثر جنگ دوازده روزه ماه ژوئن کاهش یافته بود. یک مقام اسرائیلی هفته گذشته به رسانه ینت گفته بود: «اگر آمریکاییها با ایرانیها به توافقی نرسند که برنامه موشکهای بالستیک آنها را متوقف کند، ممکن است لازم باشد با تهران مقابله شود.»
پزشکیان اخیراً بنبست کنونی با غرب را به عنوان یک «جنگ تمامعیار» با آمریکا، اسرائیل و اروپا توصیف کرد که «پیچیدهتر و دشوارتر» از درگیری خونین ایران با عراق در دهه ۱۹۸۰ است که بیش از یک میلیون کشته بر جای گذاشت.
ارسال پیامهای استراتژیک و تقویت بازدارندگی
جنجالها بر سر برنامه موشکی ایران در شرایطی به وجود آمد که در روزهای منتهی به دیدار نتانیاهو و ترامپ در فلوریدا، تهران اقدام به یک سری رزمایش موشکی کرد. به نوشته واشنگتن پست، به گفته حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر موسسه آلمانی امور بینالملل و امنیت، اگرچه ماهیت هرگونه آزمایش اخیر مشخص نیست، اما ایران تمایل دارد آزمایشهای موشکی موفق را برای ارسال پیامهای استراتژیک یا تقویت بازدارندگی منتشر کند.
عزیزی گفته البته ممکن است آزمایشهای گزارششده اخیر بیشتر ماهیت فنی داشتهاند و نه الزاما جهت ارسال پیام. او به گمانهزنیهایی اشاره کرد مبنی بر اینکه نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به سمت یک سیستم غیرمتمرکزتر حرکت میکند، که شاید به نوعی آمادهسازی برای یک درگیری جدید با اسرائیل باشد و این تفسیر میتواند توضیح دهد که چرا پرتاب موشک در نقاط مختلف کشور گزارش شده است. با این حال، به گفته او : «اگر این آزمایشها واقعاً تنها برای ترتیبات و هماهنگی داخلی بودند، انگیزه کمی برای انتشار آنها وجود داشت».
آخرین مرحله بازدارندگی و پایان سناریوی خویشتنداری
با این همه، هنوز مشخص نیست اینکه ترامپ در دیدار با نتانیاهو گفته که به اسرائیل اجازه خواهد داد بار دیگر به ایران حمله کند تا موشکهای بالستیک آن را هدف قرار دهد، دقیقاً به چه معناست. ترتیتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی، در وبگاه رسپانسیبل استیتکرفت این پرسش را در این زمینه مطرح کرده که آیا ایالات متحده در حملات واقعی دخیل خواهد بود؟ و آیا دخالت خود را به سرنگونی موشکهای تلافیجویانه ایران «محدود» خواهد کرد؟
به باور پارسی، اگر مورد اول مدنظر باشد، ترامپ فقط به اسرائیل «اجازه» حمله نمیدهد؛ ایالات متحده در واقع با ایران در جنگ خواهد بود و این خیانت به وعده او به پایگاهش برای دور نگه داشتن آمریکا از جنگها خواهد بود (هر چند او قبلاً هم این وعده را نقض کرده است). علاوه بر این، برخلاف برنامه هستهای که شامل تعداد کمی از تأسیسات شناخته شده است، برنامه موشکی در سراسر کشور در تعداد زیادی از تأسیسات پنهان گسترش یافته است که بسیاری از آنها احتمالاً برای ایالات متحده/اسرائیل ناشناخته هستند. بنابراین، ترامپ احتمالاً نمیتواند این را صرفاً به عنوان «اقدام نظامی» به جای جنگ مطرح کند. همچنین او احتمالاً نمیتواند با تهران در مورد پاسخ محدود ایران مذاکره کند، زیرا موشکها آخرین خط دفاعی ایران – آخرین مرحله بازدارندگی آن – هستند.
تهران برای جلوگیری از رویارویی نظامی با واشنگتن تلاش زیادی کرده، اما صرفاً به این دلیل که در گذشته خویشتنداری نشان داده است، به این معنی نیست که میتواند در این سناریو نیز چنین کاری را انجام دهد. در واقع، با توجه به اینکه ایران بدون موشکهایش کاملاً در معرض خطر قرار خواهد گرفت، احتمالاً فکر خواهد کرد که چارهای جز حمله مستقیم به اهداف آمریکایی ندارد.
بهترین شروع سال برای بیبی و هدیه کریسمس ترامپ
بن کاسپیت، تحلیلگر المانیتور هم در رابطه با این دیدار نوشته نخستوزیر اسرائیل نمیتوانست شروع بهتری برای سال جدید داشته باشد. میزبان او در مار-آ-لاگو، روز دوشنبه با چاپلوسی به او پاسخ داد و در یک کنفرانس خبری مشترک به خبرنگاران گفت که بدون نتانیاهو در راس امور، اسرائیل از دو سال جنگ در جبهههای مختلف جان سالم به در نمیبرد. همچنین به نظر میرسید که ترامپ با فشار نتانیاهو برای اتخاذ موضعی قطعی در مورد بازسازی زرادخانه موشکهای بالستیک ایران موافقت کرده است. به گفته یک منبع آکاه: «ترامپ به وضوح اعلام کرد حمله دیگر علیه ایران حتی با مشارکت آمریکا را رد نمیکند. این هدیه بسیار خوبی برای بیبی است».
طبق ادعای اخیر امواج مدیا، اسرائیل و ایران از طریق ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، مخفیانه در تماس بودهاند تا از اشتباه محاسباتی هر دو طرف و تبدیل شدن به جنگ تمام عیار جلوگیری کنند. برای جلوگیری از حمله پیشگیرانه ایران، اسرائیل ظاهراً به ایران روشن کرده است که قصد حمله مجدد به این زودیها را ندارد. این گزارش مدعی شده بود روسیه مسیر کاهش تنش بین ایران و اسرائیل را هموار میکند. این در حالی است که پس از دیدار ترامپ و نتانیاهو، سخنگوی کاخ کرملین به آمریکا درباره تشدید تنشها با ایران هشدار داد. به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین: «لازم است طرفین از هر اقدامی که به تشدید تنشها در منطقه منجر شود، پرهیز کنند«. او با بیان اینکه گفتوگو با ایران ضروری است، خاطرنشان کرد: «مسکو به توسعه روابط نزدیک با تهران ادامه می دهد«.
عدوم تمایل به تشدید تنش و توافق عادلانه
همچنین، نتانیاهو در گفتوگو با فاکسنیوز، با ادعای اینکه «ایران باید واقعیت را بپذیرد که نباید قابلیت غنیسازی هستهای داشته باشد»، گفت که تلآویو بهدنبال تشدید تنش با تهران نیست. به نوشته ایسنا، او همچنین ادعا کرد: «اسرائیل از جنگ هفت جبههای که بر ما تحمیل شده بود، به عنوان قویترین کشور خاورمیانه خارج شده است.» او این جنگ را شامل جبهههایی مانند غزه، لبنان، یمن، سوریه، عراق، کرانه باختری و ایران توصیف کرد.
نتانیاهو با اشاره به تلاشهای ایران برای بازسازی قابلیتهای نظامی خود پس از جنگ دوازده روزه گفت: «آنها دوباره به تولید (موشکهای بالستیک) بازگشتهاند. در مورد برنامه هستهای، فکر میکنم آنها در حال تلاش برای انجام آن هستند. مطمئن نیستم که تصمیم گرفته باشند از خط قرمز عبور کنند، چون فکر میکنم تحت تأثیر هشدارهای رئیسجمهور (دونالد) ترامپ قرار گرفتهاند، و همچنین چون کمتر از یک سال پیش چیزی را تجربه کردهاند. میدانید، آنها دیدند که این کار چه عواقبی دارد». او گفت که تمایلی به تشدید تنش با ایران ندارد، «اما اگر ایران جرئت حمله پیدا کند، عواقب فاجعهباری در انتظارش خواهد بود.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم با انتشار مقالهای در گاردین، اسرائیل را «نه یک متحد که سرباری برای غرب» توصیف کرد و با اشاره به جنگ ۱۲ روزه، نوشت: «این واقعیت در ماه ژوئن آشکار شد؛ زمانی که نتانیاهو مجبور شد از پرزیدنت ترامپ التماس کند تا او را از باتلاقی که خود ساخته بود، نجات دهد». عراقچی با تکرار مواضع قبلی جمهوری اسلامی مبنی بر تمایل به تداوم غنیسازی اورانیوم و دنبال نکردن دستیابی به سلاح هستهای، گفت که جمهوری اسلامی از «مذاکرات واقعی و جدی» برای دستیابی به «توافقی عادلانه» استقبال میکند.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه