بعد از نزدیک به دو سال جنگ طاقت‌فرسا، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، سرانجام با شرایطی برای پایان درگیری موافقت کرد که برای آینده سیاسی او مطلوب
تا حد زیادی، این امر به این دلیل است که بار اصلی و دشوار وادار کردن حماس به تبعیت از طرح ۲۰ ماده‌ای دونالد ترامپ برای پایان جنگ غزه بر دوش همسایگان عرب اسرائیل افتاده است. تا زمانی که آنها نتوانند شرایط توافق را نهایی کنند، نتانیاهو در موقعیت بهتری قرار خواهد داشت تا در صورت ادامه جنگ، و از انتقادهای بین‌المللی بیشتر در امان می‌ماند. بنابراین شاید تغییر چندانی روی زمین رخ ندهد.
بازی ماهرانه بی‌بی
به نوشته وال استریت ژورنال، ترامپ هنگام اعلام این طرح، در کنار نتانیاهو در کاخ سفید ایستاد و حتی پا را فراتر گذاشت. او گفت: «اگر حماس این طرح را نپذیرد یا طرح فروبپاشد، اسرائیل پشتیبانی کامل من را برای پایان دادن به تهدید حماس خواهد داشت». ترامپ روز سه‌شنبه گفت به حماس سه یا چهار روز فرصت می‌دهد تا با این طرح موافقت
ترامپ و نتانیاهو گفتند بر سر طرحی برای پایان دادن به جنگ غزه به توافق رسیده‌اند.
تندروهای ائتلاف نتانیاهو احتمالاً با بخش‌هایی از طرح مخالفت خواهند کرد و حتی ممکن است ائتلاف را سرنگون کنند. اما تحلیلگران سیاسی می‌گویند افکار عمومی گسترده‌تر اسرائیل ـ از جمله بسیاری از رأی‌دهندگان نتانیاهو ـ این توافق را یک دستاورد خواهند دانست، که نتانیاهو می‌تواند برای انتخابات بعدی روی موج تأیید عمومی آن سوار شود.
یاکوف کاتز، یکی از اعضای موسسه سیاست مردم یهود مستقر در قدس، گفت: «بی‌بی این بازی را درخشان انجام داد، شکی نیست». انتقاد از سوی متحدان غربی اسرائیل عمدتاً پیرامون امتناع نتانیاهو از پایان دادن به جنگ بود. در داخل، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که اکثر اسرائیلی‌ها معتقدند نتانیاهو به دلیل ملاحظات سیاسی خود از پایان دادن به درگیری خودداری می‌کند. به اعتقاد کاتز: «این بازی باعث می‌شود که تمام انتقادات از او دیگر بی‌ربط جلوه کند، زیرا در این زمین بازی اسرائیل ادعا می‌کند که ما مایل به پایان دادن به جنگ هستیم، ما با آمریکا و هر کشور عربی همسو هستیم.اکنون، آن کشورهای عربی باید به وعده‌های خود عمل کنند.
فشار بر حماس
در روزهای اخیر، قطر و ترکیه تلاش کرده‌اند به رهبران حماس فشار بیاورند و به آنها هشدار داده‌اند که این آخرین فرصت‌شان برای پایان دادن به جنگ در غزه است. مقامات عرب می‌گویند به حماس گفته‌اند اگر توافق را رد کند، دیگر قادر نخواهند بود حمایت سیاسی یا دیپلماتیک خود را ادامه دهند.
به گفته این مقامات، حماس این طرح را یک تسلیم کامل خوانده که فلسطینی‌ها را بدون مسیر معتبری به سوی تشکیل کشور یا تضمین قطعی پایان جنگ رها می‌کند. با این حال، این گروه گفته است که طرح را با دیگر جناح‌ها بررسی کرده و تلاش می‌کند پاسخی مثبت ارائه دهد.
طرح ترامپ کشورهای عرب و بازیگران دیگر مانند ترکیه را در وضعیت دشواری قرار می‌دهد. در این طرح آمده است که آمریکا با کشورهای عربی و شرکای بین‌المللی برای اعزام یک «نیروی تثبیت‌کننده» به غزه همکاری خواهد کرد و مشخصاً به اردن و مصر اشاره دارد تا محلی برای آموزش نیروهای پلیس فلسطینی در غزه باشند. اعزام نیروهای عرب به غزه از نظر سیاسی پرریسک است و می‌تواند آنها را به عنوان کارگزار اسرائیل یا اشغالگر جلوه دهد. برای نمونه، مصر حاضر نیست تا پیش از خروج کامل ارتش اسرائیل هیچ نیرویی به غزه بفرستد.
تیموتی کالداس، معاون مؤسسه تحریر برای سیاست خاورمیانه، گفت: «در داخل، آخرین چیزی که مصری‌ها یا اردنی‌ها می‌خواهند این است که این گونه به نظر برسد که در حال ایفای نقش دستگاه امنیتی به نیابت از ارتش اسرائیل هستند».
به طور کلی، این طرح کشورهای عربی را وادار می‌کند تقریباً تمام چالش‌های اصلی را به دوش بگیرند، در حالی که اسرائیل می‌تواند بگوید توافق را پذیرفته است. کالداس افزود: «فرصت‌های زیادی برای اسرائیل وجود دارد که هر لحظه به چیزی اشاره کند و بگوید شما این معیار را برآورده نکردید».
امتیازات و عقب‌نشینی‌ها
نتانیاهو توانست امتیازات قابل‌توجهی از اعراب بگیرد، از جمله آزادی فوری همه ۴۸ گروگان ـ چه زنده و چه کشته ـ که در دست حماس هستند. اسرائیل یک منطقه حائل شامل کریدوری کلیدی در امتداد مرز غزه و مصر را حفظ خواهد کرد. همچنین حماس و دیگر گروه‌های مسلح فلسطینی باید بپذیرند نقشی در حکومت غزه نداشته باشند. جنگجویان آنها می‌توانند در صورت تحویل سلاح‌هایشان عفو بگیرند.
در عین حال، طرح ترامپ به یک نگرانی مهم مصر و دیگر همسایگان پاسخ می‌دهد و صراحتاً می‌گوید: «هیچ‌کس مجبور به ترک غزه نخواهد شد و کسانی که بخواهند بروند، آزاد خواهند بود و می‌توانند بازگردند». از ابتدای جنگ، مصر نگران بود که عملیات نظامی اسرائیل موجب خروج گسترده فلسطینی‌ها از غزه شود و دولت مصر را با بحران عظیم پناهجویان روبه‌رو کند و در بلندمدت حق بازگشت فلسطینی‌ها را سلب کند.
نتانیاهو مجبور به برخی امتیازدهی‌ها شد. طرح ترامپ نقشی در اداره غزه برای تشکیلات خودگردان فلسطین ـ رقیب حماس که بخش‌هایی از کرانه باختری را اداره می‌کند ـ در نظر گرفته است؛ چیزی که نتانیاهو قسم خورده بود هرگز اجازه آن را نخواهد داد. او همچنین از ایده شهرک‌سازی یهودی در غزه که موجب اخراج فلسطینی‌ها می‌شد، صرف‌نظر کرد و حق حاکمیت و تشکیل کشور برای فلسطینیان را به رسمیت شناخت. این امتیازات می‌تواند در کوتاه‌مدت دولت او را به خطر بیندازد و نشان می‌دهد او برای پایان جنگ، سرمایه سیاسی خود را خرج می‌کند.
واکنش‌ها و آینده سیاسی
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی راست‌افراطی، این طرح را یک «شکست دیپلماتیک تمام‌عیار» خواند، چون غزه را به دست یک نیروی بین‌المللی می‌سپارد. او همچنین به دشواری اجرای طرح اشاره کرد و گفت: «سرسختی دشمن بار دیگر ما را از خودمان نجات خواهد داد».
با این حال، تحلیلگران سیاسی می‌گویند کابینه نتانیاهو احتمالاً همچنین به دلیل اختلافات دیگر درون ائتلاف ـ به‌ویژه بر سر سربازگیری اجباری یهودیان ارتدوکس افراطی ـ دوام نمی‌آورد. بسیاری بر این باورند که کابینه تا مهلت بهار قادر به تصویب بودجه نخواهد بود، که به‌طور خودکار منجر به انتخابات جدید خواهد شد. اما اگر گروگان‌ها آزاد شوند و جنگ در آستانه انتخابات پایان یابد، نتانیاهو می‌تواند موج تأیید عمومی را به سود خود به حرکت درآورد و دوباره انتخاب شود. کاتز گفت: «اگر او با این توافق به انتخابات برود، نمی‌دانم چه کسی می‌تواند او را شکست دهد».
دیگران چندان مطمئن نیستند. آویشای بن ساسون-گوردیس، پژوهشگر اندیشکده «مطالعات امنیت ملی» در تل‌آویو گفت: «حتی اگر توافق به‌عنوان یک پیروزی دیده شود، ممکن است برای پیروزی نتانیاهو در انتخابات کافی نباشد. این توافق بیشتر خواسته‌های اسرائیل از جنگ را تأمین کرده، اما اسرائیل همچنان از نظر جایگاه بین‌المللی و فرسایش اجتماعی و عمومی هزینه سنگینی پرداخته است».
علاوه بر این، دشواری‌های پیش‌روی دولت‌های عرب برای واداشتن کامل حماس به پذیرش طرح به این معناست که ممکن است آزادی گروگان‌ها یا پایان جنگ هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد. یوال گوزانسکی، پژوهشگر ارشد همان اندیشکده، گفت: «ما بیش از هر زمان دیگری به پایان جنگ نزدیک شده‌ایم. اما جزئیات سرنوشت‌ساز هستند».
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه