ماههای پایانی سال، و به ویژه این روزهای آخر سال ۲۰۲۵ میلادی فرصتی است برای نگاهی اجمالی به رخدادها و وقایعی که جهان از سر گذرانده است؛ گاه بلایای طبیعی، گاه جنگ و درگیری و گاه نزدیکی و دور شدن دولتها از یکدیگر و هر چه که طرحی تازه در آینده سیاست خارجی کشورها افکند. در همین چشم انداز شکاف عمیقی که امسال میان اروپا و آمریکا که سالها متحد و همسو بودند آن چنانکه بارها دنبالهروی اروپائیان از سیاست ایالت متحده اعتراض و انتقاد را برانگیخته بود، بیش از هر چیز به چشم رسانهها آمده است. این شکاف در روزها و هفتههای پایانی سال میلادی چنان پررنگ شد که برخی آن را نقطه پایانی بر روابط واشنگتن با قاره سبز در نظر میگیرند.
از اواخر نوامبر تا اوایل دسامبر تاریخی است که رسانهها آن را نشانی بر پایان یافتن این اتحاد سنتی قلمداد میکنند. این تاریخ را شاید بتوان با آشکار شدن آشفتگی سیاسی در روابط دیپلماتیک ایالات متحده با اروپا با کنارگذاشته شدن بروکسل از مذاکرات صلح اوکراین و بیانیه تحریکآمیز و تحقیرآمیز آمریکا در مورد جایگاه اروپا در سیاست خارجی این کشور، سرعت گرفتن روندی دانست که با لغو ویزای چهار شخصیت اتحادیه اروپا به آمریکا به نقطه اوج خود رسید.
تارنمای رادیو کانادا از این توالی رویدادها به عنوان «لحظه تغییر نظم بینالمللی» و «آغاز جدایی اروپا و ایالات متحده که در تاریخ ثبت میشود» یاد کرد و نوشت: ما با اروپایی مواجهیم که تا حد زیادی (نه کاملا) به عنوان تأمینکننده اصلی کییف جای آمریکا را گرفته است، و آمریکایی که گفتمانش در حال تغییر است؛ گویی جهان شاهد همگرایی و نوعی اتحاد جدید میان روسیه و آمریکا است.
اروپای به حاشیه راندهشده در مذاکرات صلح اوکراین
این گزارش با اشاره به طرح صلح ۲۸ مادهای که آمریکا در ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان ماه) ارائه کرد، نوشت: به گفته اروپائیان این طرح «کپیبرداری کاملی از فهرست خواستههای روسیه بود»، چرا که «واشنگتن میخواهد الحاقات روسیه را که طبق قوانین بینالمللی غیرقانونی است، به رسمیت بشناسد».
در گزارش رادیو کانادا آمده است: این طرح که به معنای درخواست تسلیم اوکراین در ازای آتشبس است، تأیید میکند که نظم بینالمللی ۸۰ سال گذشته مرده است: بله، مرزها میتوانند با زور تغییر کنند و سپس این تغییر به شکل رسمی تصویب شود. به گفته دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، ژئوپلیتیک توسط قدرتهای بزرگ امپریالیستی دیکته میشود: ایالات متحده، چین، روسیه، اما نه اروپا.
به این ترتیب با وجود تلاش بروکسل و سران کشورهای اروپا از جمله فرانسه و آلمان برای تجدید حمایت از اوکراین و تاکید بر کسب ضمانتهای امنیتی از این طرح صلح، اروپا جایی در مذاکرات نداشت.
راهبرد امنیت ملی آمریکا؛ تایید رسمی جدایی اروپا از ایالات متحده
رادیو فرانس انفو فرانسه نیز پیشتر در گزارشی نوشته بود: سند راهبرد امنیت ملی آمریکا جدایی بین ایالات متحده و متحد سنتی اروپاییاش را به صورت رسمی اعلام میکند. ترامپ در سندی ۳۳ صفحهای که روز ۵ دسامبر (۱۴ آذر) منتشر شد، رویکرد سیاسی و استراتژیک خود را تشریح و بدون اشاره به تهدید روسیه موضع خود را تکرار و خروج از اتحادیه اروپا را تأیید میکند.
طبق این سند، اروپا «دستکم تا ۲۰ سال دیگر غیرقابل تشخیص» خواهد شد. این قاره در معرض «افول تمدنی» قرار دارد که دلیل آن سیاستهای مهاجرتی عنوان شده است.
این گزارش حاکی است: در این سند اروپا به شکل وحشیانهای مورد حمله قرار گرفته است، اما تعداد کمی از رهبران اروپایی به آن واکنش نشان دادهند. در واقع، آنها مراقب بودند ترامپ را همزمان با مذاکرات بین اوکراینیها و آمریکاییها در تلاش برای پایان دادن به جنگ، نرنجانند. با این حال، آلمانیها خشم خود را ابراز کردند. یوهان وادفول (Johann Wadephul) وزیر امور خارجه آلمان با عصبانیت گفت: ما فکر نمیکنیم لازم باشد کسی ما را نصیحت کند.
در این سند آمریکایی همچنین از «نفوذ فزاینده احزاب میهنپرست اروپایی» – به عبارت دیگر، احزاب فوق محافظهکار مانند حزب جورجیا ملونی در ایتالیا یا ویکتور اوربان در مجارستان – ابراز رضایت شده که این نوع دخالت توسط برخی از نمایندگان پارلمان اروپا محکوم شد.
ناتالی لوازو (Nathalie Loiseau) نماینده پارلمان اروپا و وزیر سابق امور اروپایی، نیز واکنش نشان داد و گفت: این تحقیرآمیز است. این بدین معناست که «ما متحد نمیخواهیم و بعد وقتی همهتان راست افراطی شدید، برمیگردیم پیش شما».
تغییر مناسبات سیاسی به ضرر اروپا
اما اروپا دیر یا زود ناچار است به این تغییرات رویکردی آمریکا واکنش نشان دهد و یا دستکم آن را درک کند. رادیو «فرانس انتر» در گزارشی با عنوان «۲۰۲۵؛ سالی که اروپا متوجه شد دنیا تغییر کرده است و البته نه به نفعش» به شوک نهایی اقدام آمریکا در قبال اروپا پرداخت که «جدایی دردناک» را رقم زد.
این گزارش حاکی است: تحریمهای ایالات متحده که تیری برتون(Thierry Breton) کمیسر سابق اروپا و چهار چهره اروپایی دیگر را هدف قرار داد، سران اروپایی را شوکه کرد. این تحریمها که اتفاقا با سیاست دولت ترامپ در قبال اروپا مطابقت کامل دارند در اواخر سال نشانهای آشکار از «جدایی دردناک» را رقم زد.
بر پایه این گزارش، این اقدام خصمانه بیسابقه بین کشورهای متحد – یا به طور دقیقتر، کشورهای در ظاهر متحد – واکنشهای شدیدی را در سراسر اروپا برانگیخت. این تحریمها در درجه اول ایدئولوژیک و مبتنی بر برداشتی آمریکایی از آزادی بیان و در خدمت منافع الیگارشیهای فناوری هستند که ستون اقتصاد آمریکا را تشکیل میدهد. استدلالهای همراه با این تحریمها کاملاً با سخنرانی جی. دی. ونس (JD Vance) معاون رئیس جمهوری آمریکا در مونیخ در اوایل سال جاری مطابقت دارد که اروپاییها را به «پسرفت در آزادی بیان» متهم کرده بود. این همچنین با سند راهبردی واشنگتن هم همسو بود.
فرانس انتر، اقدام آمریکا علیه کمیسر سابق اروپا را مانند یک «شوک الکتریکی در شب کریسمس» خواند و افزود: واقعیت این است که شکاف بین دولت ترامپ و دموکراسیهای لیبرال اروپا وجود داشت اما آنها انتظار اقدامات ناگهانی را نداشتند. اروپاییها سالها در واقع از زمان ریاست جمهوری باراک اوباما، میدانند که ایالات متحده نگاه خود را به سمت آسیا، به سمت چین، رقیب اصلی خود معطوف کرده است؛ و قاره سبز برای آنها اهمیت کمتری دارد. اما ترامپ پا را فراتر گذاشته و میخواهد اتحادیه اروپا که به ادعای او به کشورش ضربه زده است، از هم بپاشد.
بر خلاف انتظار رسانهها که تحریم شخصیتهای اروپایی را گام آخر جدایی ایالات متحده از اتحادیه اروپا میپنداشتند، این آخرین گام نبود.
ترامپ، جف لَندری فرماندار ایالت لوئیزیانا، را بهعنوان نماینده ویژه جدید آمریکا در امور گرینلند معرفی کرد. این اقدام نهتنها بحثهای قدیمی درباره آینده این قلمرو را دوباره زنده کرده که نگرانیها درباره رویکرد ایالات متحده نسبت به حاکمیت دانمارک و ثبات روابط فراآتلانتیک را نیز تشدید کرده است.
به نوشته نشریه لو تلگرام، واشنگتن آخرین بقایای قطعیت آتلانتیک، به ویژه در شمال قاره اروپا را هم درهم شکست. این گزارش همچنین با اشاره به «از میان رفتن قوانین تجاری قدیمی»، نوشت: ترامپ پیشتر نیز با بدبینی، تحقیر تعرفههای یکجانبه را به اروپاییها تحمیل کرده بود.
۲۰۲۶؛ سال آزمون اروپا
بر پایه این گزارش، تنها در عرض چند ماه، اروپا جهتگیریهای استراتژیک، تضمینهای امنیتی و اتحادهای تاریخی خود را از دست داده و جدایی از آمریکا به سبک ترامپ به اروپا تحمیل شده است.
فرانس اینتر در مورد وضعیت کنونی اروپا در مواجهه با این اقدامات نوشت: قاره سبز خود را در مقابل یک حامی سابق میبیند که منتظر نابودیاش نشسته است. اروپاییها برای این امر آماده نبودند و اجازه دادند وابستگی دوگانهای به فناوری آمریکایی و حضور آمریکا در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) ایجاد شود.
در سال ۲۰۲۵، اروپاییها از طریق حمایت از اوکراین و در روابط فراآتلانتیکی، سرانجام فهمیدند که جهان تغییر کرده است، و نه به نفع آنها. مشکل ۲۷ کشور این است که این میزان از وابستگی را نمیتوان یک شبه تغییر داد.
آزمون اصلی برای اروپاییها در سال ۲۰۲۶ این خواهد بود که آیا میتوانند مقررات دیجیتالی را که برتون به خاطر آن تحریم شده بود، حفظ کنند یا خیر؟ آزمون دیگر، مساله دخالت است. دولت ترامپ بر اساس سند راهبردی خود آشکارا از راست افراطی در اروپا، حمایت میکند پس میتوان انتظار داشت که هر کاری برای تسهیل به قدرت رسیدن این احزاب انجام دهد. این همان جدایی یا «طلاق دردناکی» است که نتایج آن سال آینده میلادی آشکار خواهد شد.
منبع: ایرنا
ثبت دیدگاه