دیدار قریب‌الوقوع ترامپ و ولادیمیر پوتین در آلاسکا، در حالی که هنوز خطوط اصلی توافق احتمالی روشن نشده، نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان متحدان واشنگتن برانگیخته است. پیشنهاد پوتین مبنی بر توقف جنگ در ازای به رسمیت شناختن کنترل روسیه بر شرق اوکراین، از نظر بسیاری از سیاستمداران اروپایی نه یک «طرح صلح» بلکه نوعی «معامله ارضی» است که می‌تواند اصول بنیادین امنیت اروپا را تضعیف کند.
اروپایی‌ها با محوریت آلمان و فرانسه و انگلستان، بیم آن دارند که ترامپ، با تکیه بر رویکرد «معامله‌محور» خود، توافقی را بپذیرد که در کوتاه‌مدت هزینه‌های آمریکا را کاهش می‌دهد اما در بلندمدت، نظم امنیتی قاره اروپا را دچار خلل جدی می‌کند. در مقابل، پاریس، برلین و لندن تلاش کرده‌اند موضعی هماهنگ با کی‌یف ارائه دهند تا مانع هرگونه توافق دوجانبه آمریکا–روسیه شوند که بدون حضور مستقیم اروپا شکل گیرد. این شکاف بالقوه میان اولویت‌های کاخ سفید و متحدان اروپایی می‌تواند به آزمونی بزرگ برای انسجام ناتو بدل شود.
پیچیدگی معادله ارضی و امنیتی اوکراین
پیشنهاد متقابل اروپا و اوکراین، بر خلاف چارچوب اولیه پوتین، دو اصل اساسی را برجسته می‌کند؛ نخست آتش‌بس فوری بدون واگذاری اولیه سرزمین است. دومین اصل تصریح می کند که هرگونه تغییر مرزی تنها به‌صورت متقابل همراه با عقب‌نشینی روسیه از بخش‌هایی از جنوب اوکراین قابل تحقق است. این رویکرد، به‌طور ضمنی، بر این باور استوار است که «واگذاری یک‌طرفه» نه تنها روسیه را جسورتر می‌کند، بلکه خطر تکرار الگوی کریمه در سال ۲۰۱۴ را نیز به همراه دارد.
از دیدگاه کی‌یف، هر توافقی که بدون تضمین امنیتی بلندمدت، به‌ویژه عضویت بالقوه در ناتو حاصل شود، به معنای پذیرش وضعیت شکننده و تهدید دائمی از سوی مسکو خواهد بود. این همان نقطه‌ای است که اروپا نیز با اوکراین هم‌نظر است، زیرا فروپاشی امنیت اوکراین، عملاً مرزهای شرقی اتحادیه اروپا را به خط مقدم مناقشه‌ای دائمی بدل می‌کند. در این چارچوب، پوتین با پیشنهاد خود در پی تثبیت دستاوردهای نظامی روسیه در شرق اوکراین است، اما اروپا و اوکراین با ایجاد «خطوط قرمز» سعی دارند مانع از این شوند که مذاکرات آلاسکا به ابزاری برای رسمیت‌بخشی به اشغالگری منجر شود. به بیان دیگر، بحث نه تنها بر سر خطوط جغرافیایی، بلکه بر سر حفظ یا تضعیف یک قاعده بنیادین در روابط بین‌الملل است: عدم تغییر مرزها از طریق زور.
دیدار آلاسکا؛ فرصت یا دام ژئوپلیتیک؟
زمان‌بندی دیدار ترامپ و پوتین، و همچنین مکان برگزاری آن در آلاسکا، نقطه‌ای استراتژیک میان روسیه و آمریکا پیامدهای نمادین و عملی خاصی دارد. از یک سو، این نشست می‌تواند فرصتی نادر برای گشودن مسیر دیپلماتیک پس از بیش از سه سال جنگ فراهم کند. از سوی دیگر، خطر آن وجود دارد که فشار ترامپ برای دستیابی به «توافق سریع» باعث شود بخش‌هایی از نگرانی‌های اروپا و اوکراین نادیده گرفته شود.
افزون بر این، برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که پوتین ممکن است از این نشست به‌عنوان سکویی برای شکستن حلقه تحریم‌ها استفاده کند. لغو ضرب‌الاجل تحریم‌های ثانویه توسط ترامپ، اگرچه نشانه‌ای از انعطاف دیپلماتیک تلقی می‌شود، اما از نظر منتقدان می‌تواند به عنوان امتیاز پیشاپیش به مسکو تعبیر شود. این موضوع، دست پوتین را برای فشار بر اروپا و ایجاد شکاف میان غربی‌ها بازتر می‌کند.
در نهایت، نتیجه دیدار آلاسکا می‌تواند فراتر از آینده جنگ اوکراین باشد. اگر ترامپ و پوتین به توافقی برسند که اروپا و کی‌یف را در عمل کنار بگذارد، نه تنها نظم امنیتی پساجنگ سرد زیر سؤال می‌رود، بلکه اعتماد متقابل میان آمریکا و متحدان اروپایی نیز دچار ضربه‌ای راهبردی خواهد شد. برعکس، اگر ترامپ بتواند بدون عبور از خطوط قرمز متحدان، امتیازات عملی برای کاهش تنش بگیرد، ممکن است این نشست نقطه عطفی در مسیر پایان جنگ و بازتعریف روابط واشنگتن–مسکو باشد
منبع: دیپلماسی ایرانی
ثبت دیدگاه