قطر میزبان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در خاورمیانه است، میلیاردها دلار سامانه دفاعی از ایالات متحده خریداری کرده و اخیراً یک هواپیمای لوکس بوئینگ به رئیس‌جمهور ترامپ هدیه داده است. با این حال، روز سه‌شنبه هیچ‌کدام از این‌ها مانع اسرائیل، متحد کلیدی آمریکا، نشد تا یک حملهٔ نظامی را در خاک قطر انجام دهد. این حمله تلاشی برای ترور مقام‌های ارشد حماس بود که گرد هم آمده بودند تا دربارهٔ پیشنهاد آتش‌بسی برای توقف جنگ در غزه گفت‌وگو کنند، طرحی که ترامپ از آن حمایت می‌کرد.
کریستین دیوان، پژوهشگر ارشد مقیم در مؤسسهٔ کشورهای عرب خلیج در واشنگتن، گفت: «ناتوانی قطر در حفاظت از شهروندان خود، در حالی‌که عملاً فرماندهی مرکزی ایالات متحده در خاکش مستقر است، باعث شده مردم محلی ارزش این شراکت با آمریکا را زیر سؤال ببرند. این مشکل واقعی برای رهبران خلیج فارس است. و باید برای ایالات متحده نیز نگران‌کننده باشد.»
به گزارش نیویورک‌تایمز، حملهٔ اسرائیل موجی از شوک را در پایتخت‌های خلیج فارس ایجاد کرد؛ کشورهایی که در سال‌های اخیر مورد توجه اسرائیل به‌عنوان متحدان بالقوه قرار گرفته‌اند و مدت‌هاست آمریکا را ضامن اصلی امنیت خود می‌دانند.
به گفتهٔ مقام‌های قطری، این حمله محله‌ای مسکونی در پایتخت قطر، دوحه، را هدف قرار داد، دود سیاه به آسمان فرستاد و منجر به کشته شدن یک عضو نیروهای امنیت داخلی قطر، بدر سعد الحمیدی الدوسری شد. او نخستین عرب خلیجی است که در دهه‌های اخیر به دست اسرائیل کشته می‌شود.
قطر به درخواست ایالات متحده پذیرفته بود رهبری سیاسی حماس را میزبانی کند و خود را به‌عنوان میانجی حیاتی در مذاکرات برای پایان جنگ غزه جای دهد. حماس در بیانیه‌ای تأیید کرد که پسر خلیل الحیه، مذاکره‌کننده ارشد این گروه، و چهار فرد دیگر وابسته به حماس در این حمله کشته شدند.
هنوز مشخص نیست که این حملهٔ اسرائیل چه تأثیری بر مذاکرات آتش‌بس خواهد گذاشت، مذاکراتی که پیش‌تر نیز متوقف شده بود. شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر قطر، روز سه‌شنبه گفت «هیچ چیز مانع» نقش کشورش به‌عنوان میانجی نخواهد شد، حتی در حالی‌که نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، را متهم کرد که «می‌خواهد هر تلاشی برای ایجاد صلح را خراب کند.»
تمایل اسرائیل به انجام حمله‌ای در یک کشور خلیجی می‌تواند نقطهٔ عطفی برای منطقه باشد؛ منطقه‌ای که مدت‌ها تحت سلطهٔ اتحادها و منافع آمریکا قرار داشته است.
بدر السیف، استاد تاریخ در دانشگاه کویت، گفت: «این یک آزمون واقعی است.» اگر حاکمان خلیج فارس «اکنون هیچ اقدام قاطعی انجام ندهند، فقط بخشی از مدار قدرت اسرائیل و نظم منطقه‌ای به رهبری اسرائیل خواهند شد.»
کشورهای غنی از سوخت‌های فسیلی خلیج فارس، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، عمان، کویت و بحرین در سال‌های اخیر جاه‌طلب‌تر شده‌اند و از ثروت عظیم خود برای کسب نفوذ در سراسر جهان استفاده می‌کنند. در مجموع، این کشورها حدود ۴ تریلیون دلار دارایی در صندوق‌های ثروت ملی خود کنترل می‌کنند و چندین کشور از آنها نفوذ قابل توجهی بر بازارهای جهانی انرژی دارند.
دستورکارهای داخلی آنها بر شهرتشان به‌عنوان پناهگاه‌های امن برای تجارت، سرمایه‌گذاری و گردشگری در خاورمیانه‌ای بی‌ثبات تکیه دارد، شهرتی که حملهٔ اسرائیل مستقیماً به آن ضربه زد.
شیخ محمد روز سه‌شنبه گفت: «نتانیاهو خودش اعلام کرده که قصد دارد خاورمیانه را بازسازی کند. آیا این پیامی است که او همچنین قصد دارد خلیج فارس را هم بازسازی کند؟»
پاسخ نظامی کشورهای خلیج فارس از دستور کار خارج است، زیرا هرگونه تشدید تنش می‌تواند به برنامه‌های داخلی حاکمان خلیج آسیب بزند. و با وجود نارضایتی از سیاست آمریکا در منطقه، آنها همچنان به حمایت نظامی ایالات متحده وابسته‌اند.
اما به گفته بدر السیف «ابزارهای زیادی در اختیار دارند»، از جمله دیپلماسی و اهرم‌های اقتصادی. به گفتهٔ او، اگر صندوق‌های ثروت ملی خلیج تصمیم بگیرند از طریق «فروش دارایی‌هایی که به منافع وابسته به اسرائیل یا آمریکا آسیب می‌زند» اقدام کنند، می‌تواند تأثیرگذار باشد.
هنوز مشخص نیست کشورهای خلیج فارس چگونه واکنش نشان خواهند داد. آنچه روشن است این است که آنها یک بار دیگر در حال زیر سؤال بردن ارزش تضمین‌های امنیتی آمریکا هستند، این بار تنها چند ماه پس از آنکه ترامپ به منطقه سفر کرد، از حاکمان آن ستایش کرد و موجی از قراردادهای تجاری امضا کرد.
شیخ محمد گفت ایالات متحده تنها ده دقیقه پس از حمله با قطر تماس گرفت تا دربارهٔ آن هشدار بدهد. السیف با اشاره به همهٔ کشورهای خلیج فارس گفت: «برای آمریکا در این مرحله دشوار است که چیزی به ما ارائه کند. ما باید جایگزینی دیگر پیدا کنیم یا دوباره با ترامپ پای میز گفت‌وگو بیاییم و صرفاً دربارهٔ امنیت صحبت کنیم، نه اینکه فقط یک نمایش تجاری داشته باشیم.»
این حمله همچنین احتمالاً امیدهای ترامپ برای گسترش توافق‌های ابراهیم را تضعیف خواهد کرد؛ مجموعه‌ای از توافق‌های میانجی‌گری‌شده توسط آمریکا در سال ۲۰۲۰ که امارات متحده عربی و بحرین را به برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل سوق داد، توافق‌هایی که رئیس‌جمهور آنها را یکی از دستاوردهای برجسته سیاست خارجی در دورهٔ نخست خود می‌دانست.
قطر بخشی از این توافق‌ها نبود و با برخی از همسایگان خلیجی‌اش تنش داشت.
اما حملهٔ روز سه‌شنبه کشورهای خلیج فارس را در محکومیت اسرائیل متحد کرد و ترس‌های مشترکی دربارهٔ آسیب‌پذیری‌شان برانگیخت. شیخ محمد بن زاید آل نهیان، حاکم امارات، روز چهارشنبه همراه با مشاور قدرتمند امنیت ملی خود، شیخ طحنون بن زاید، برای یک سفر دولتی به قطر رفت.
جوزف فرسخ، مقام پیشین وزارت خارجهٔ آمریکا در حوزهٔ شبه‌جزیره عربی، گفت: «شریکان آمریکا و حتی سیاست‌گذاران خود آمریکا به‌تازگی به این واقعیت پی برده‌اند که ذهنیت جنگ‌طلبانه اسرائیل تهدیدی برای کل منطقه است.» فرسخ افزود کشورهای خلیج فارس «به این نتیجه خواهند رسید که همکاری با اسرائیل به‌سادگی برای تجارت بد است.»
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه