با گذشت بیش از ۲۲ ماه از جنگ ویرانگر در غزه و افزایش فشار افکار عمومی اروپا برای توقف خشونت‌ها، اتحادیه اروپا در موقعیتی دوگانه و متناقض قرار گرفته است. از یک سو، تظاهرات گسترده در شهرهای اروپایی و موج فزاینده انتقادات از تداوم حمایت‌های غرب از اسرائیل، رهبران اتحادیه را وادار کرده تا حداقل در سطح نمادین اقداماتی علیه تل‌آویو انجام دهند. از سوی دیگر، روابط استراتژیک، امنیتی و دیپلماتیک اروپا با اسرائیل، مانعی بزرگ بر سر راه هرگونه تغییر واقعی در سیاست‌های این اتحادیه محسوب می‌شود.
اظهارات روز سه شنبه «کایا کالاس»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی بر تعلیق بخشی از روابط تجاری با اسرائیل و اعمال تحریم علیه برخی مقامات این رژیم در نشست روز چهارشنبه در نگاه نخست می‌تواند نشانه‌ای از چرخش سیاست بروکسل تلقی شود. اما تجربه دو سال گذشته و تداوم حمایت‌های تسلیحاتی، اطلاعاتی و سیاسی اروپا از اسرائیل نشان می‌دهد که این تصمیمات بیشتر پاسخی به فشار افکار عمومی و انتقادات بین‌المللی است تا تلاشی واقعی برای پایان دادن به جنگ.
نمونه بارز این رویکرد متناقض، موضع فرانسه و برخی کشورهای اروپایی در سازمان ملل است که در رأی‌گیری پیرامون تشکیل کشور فلسطینی از این طرح حمایت کردند، اما هم‌زمان در عرصه عملی و در روابط دوجانبه با اسرائیل، نشانی از تغییر اساسی در سیاست‌ها دیده نمی‌شود.
تحریم‌های نمادین؛ از سیاست تا نمایش دیپلماتیک
نگاهی دقیق‌تر به جزئیات اقدامات اعلامی اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که این تحریم‌ها بیش از آنکه تأثیر عملی بر روند جنگ داشته باشند، جنبه نمادین دارند. قطع برخی روابط تجاری یا اعمال محدودیت علیه چند مقام اسرائیلی، در شرایطی که حمایت‌های نظامی و اطلاعاتی غرب از تل‌آویو همچنان ادامه دارد، نمی‌تواند هیچ تغییر راهبردی در معادلات میدانی ایجاد کند.
حتی تهدیدهای مطرح‌شده درباره احتمال بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کشورهای اروپایی در جریان سفر او به نیوورک برای حضور در نشست سالانه سازمان ملل نیز بیشتر به ابزاری تبلیغاتی شبیه است تا یک سناریوی جدی حقوقی. گزارش‌ها درباره تغییر مسیر هواپیمای حامل نتانیاهو برای پرواز به نیویورک و نگرانی از اجرای حکم دادگاه بین‌المللی کیفری در اروپا، اگرچه در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت، اما در عمل شاهد هیچ اقدامی از سوی کشورهای اروپایی برای جلوگیری از عبور هواپیمای او نبودیم.
سازمان‌های حقوق بشری مانند عفو بین‌الملل بارها از رهبران اروپایی به دلیل چشم‌پوشی بر جنایات جنگی اسرائیل انتقاد کرده‌اند و خواستار اقدام عملی در این زمینه شده‌اند، اما همان‌طور که تجربه سفرهای پیشین نتانیاهو نشان داد، اتحادیه اروپا حاضر نیست مناسبات سیاسی و امنیتی خود با اسرائیل را قربانی ملاحظات حقوق بشری کند.
اروپا میان افکار عمومی و معادلات ژئوپلیتیک
مسئله اصلی برای اروپا این است که فشار افکار عمومی داخلی در حال رسیدن به نقطه جوش است، در حالی که روابط استراتژیک با اسرائیل و پیوندهای عمیق امنیتی با ایالات متحده، اجازه نمی‌دهد این اتحادیه گامی جدی برای توقف جنگ بردارد. جنگ غزه نه‌تنها به بحرانی انسانی در خاورمیانه تبدیل شده، بلکه مشروعیت اخلاقی و سیاسی رهبران اروپایی را نیز به چالش کشیده است.
از سوی دیگر، تحولات خاورمیانه و نقش بازیگرانی مانند عربستان سعودی که در مجامع بین‌المللی از تشکیل کشور فلسطینی حمایت می‌کنند، می‌تواند توازن قدرت در منطقه را دستخوش تغییر کند. با این حال، تا زمانی که اروپا حاضر به بازنگری جدی در مناسبات خود با اسرائیل نشود، اقدامات نمادین و تحریم‌های محدود نمی‌تواند تغییری واقعی در وضعیت غزه ایجاد کند.
به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا فعلاً در پی آن است که با اقدامات محدود و نمادین، از یک سو پاسخ نسبی به خشم افکار عمومی بدهد و از سوی دیگر روابط استراتژیک خود با اسرائیل و ایالات متحده را حفظ کند. در چنین شرایطی، حتی اگر تحریم‌ها و محدودیت‌های بیشتری نیز اعمال شود، بعید است این اقدامات فراتر از یک نمایش دیپلماتیک برود و تأثیر واقعی بر توقف جنگ یا تغییر رفتار اسرائیل داشته باشد.
منبع: دیپلماسی ایرانی
ثبت دیدگاه