دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در اقدام سختگیرانه دیگری علیه هند، لغو معافیت تحریمی خود بر بندر استراتژیک چابهار ایران را که در سال ۲۰۱۸ اعطا شده بود، اعلام کرد. طبق اعلام وزارت امور خارجه ایالات متحده، این اقدام که پروژه کلیدی اتصال استراتژیک هند به افغانستان و آسیای مرکزی را تهدید می‌کند، قرار است از ۲۹ سپتامبر اجرا شود.
تیم ترامپ ادعا کرده است که این اقدام بخشی از کمپین «فشار حداکثری» واشنگتن علیه تهران است. در این بیانیه آمده است: «پس از اجرایی شدن لغو [معافیت]، افرادی که بندر چابهار را اداره می‌کنند یا در سایر فعالیت‌های شرح داده شده در IFCA (قانون آزادی و مقابله با گسترش سلاح‌های هسته‌ای ایران) شرکت می‌کنند، ممکن است خود را در معرض تحریم‌های IFCA قرار دهند.
چرا بندر چابهار برای هند مهم است؟
به نوشته ان‌دی‌تی‌وی، بندر چابهار، واقع در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران، در نزدیکی بندر گوادر تحت کنترل چین، به دلیل مزایای استراتژیک و لجستیکی خود برجسته است. این بندر شامل دو ترمینال اصلی، شهید کلانتری و شهید بهشتی است که هر کدام مجهز به پنج اسکله هستند و قابلیت‌های قابل توجهی در زمینه حمل و نقل بار را تسهیل می‌کنند.
این بندر که اغلب دروازه طلایی نامیده می‌شود، به هند اجازه می‌دهد تا پاکستان را دور بزند و مسیرهای تجاری و ترانزیتی جایگزین را به افغانستان محصور در خشکی و آسیای مرکزی ایجاد کند. همچنین این بندر، نزدیک‌ترین بندر ایران به هند است و توسط دهلی نو و تهران برای تقویت ارتباطات و روابط تجاری در حال توسعه است.
این بندر در دهه 1970 ایجاد شد و هند مدت‌هاست که به توسعه آن علاقه نشان داده است. کارشناسان معتقدند که بندر چابهار در صورت توسعه کامل می‌تواند برای مقابله با حضور چین در دریای عمان و بندر گوادر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
در سال 2001، هنگامی که نخست وزیر آتال بیهاری واجپایی از ایران بازدید کرد، دهلی نو توافقی را با تهران در مورد توسعه بندر چابهار امضا کرد. اما این پروژه پس از آن‌که ایالات متحده، در زمان ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش، ایران را به عنوان عضو «محورهای شرارت» اعلام کرد، تحت تأثیر قرار گرفت و دهلی نو را مجبور به ترک روابط استراتژیک خود با تهران کرد.
در طول سال‌های بعد، هند دوباره به بندر ایران روی آورد و به دنبال تعمیق تعهد خود به چابهار بود. در ماه مه 2024، هند و ایران یک قرارداد دوجانبه بلندمدت در مورد عملیات در این بندر امضا کردند که امکان بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی در پروژه توسعه بندر چابهار را برای مدت 10 سال فراهم می‌کرد. وزارت امور خارجه هند همچنین 100 کرور روپیه برای بندر چابهار برای سال‌های 2024-2025 اختصاص داد که تأکیدی بر تمرکز هند بر پروژه‌های ارتباطی با ایران است.
تحریم‌ها چه تأثیری بر هند خواهند داشت؟
از زمانی که هند کنترل عملیاتی ترمینال شهید بهشتی خود را از طریق شرکت India Ports Global Limited به دست گرفت، این بندر شاهد افزایش شدید ظرفیت بارگیری بود، به طوری که بیش از 8 میلیون تن کالا جابجا و ده‌ها هزار کانتینر پردازش شد. این بندر همچنین به عنوان یک شاهرگ حیاتی برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان، به ویژه پس از تصرف طالبان در دوران بحرانی، عمل کرده است.
ایالات متحده ادعا کرده که تحریم‌هایش نهادهایی را هدف قرار خواهد داد که فروش نفت ایران را تسهیل می‌کنند، از گروه‌های نظامی و متحد ایران در منطقه حمایت مالی می‌کنند و مستقیماً بر زیرساخت‌های بانکی سایه ایران تأثیر می‌گذارند.
با لغو معافیت‌ها، عملیات هند در این بندر اکنون می‌تواند تحت خطر تحریم‌های ایالات متحده قرار گیرد، که بلندپروازی‌های هند را تحت فشار قرار می‌دهد و سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه دهلی نو -که بالغ بر بیش از ۱۲۰ میلیون دلار در زیرساخت‌ها و خطوط اعتباری برای توسعه است- را تهدید می‌کند.
تحریم‌های بندر چابهار برای هند چه معنایی دارد؟
تایمز هند نیز نوشته لغو معافیت‌های تحریمی بندر چابهار ضربه تازه‌ای به جاه‌طلبی‌های تجاری و استراتژیک هند وارد کرده است. از سال ۲۰۱۸، هند ترمینال شهید بهشتی در چابهار را اداره می‌کند و به دهلی نو این امکان را می‌دهد که مسیرهای تجاری ایجاد کند و کمک‌های بشردوستانه را به افغانستان و کشورهای آسیای میانه تحویل دهد و در عین حال پاکستان را دور بزند.
لغو این معافیت‌ها ماه‌ها پس از دستور اجرایی ترامپ در ژانویه پیش‌بینی می‌شد و اجرایی شدن آن نشان‌دهنده یک عقب‌نشینی غیرمنتظره از سوی ایالات متحده برای هند است، زیرا چابهار به عنوان یک مانع استراتژیک در برابر سلطه منطقه‌ای چین، به ویژه در رابطه با بندر گوادر در پاکستان که توسط چین پشتیبانی می‌شود، عمل می‌کرد. این بنادر تنها ۱۷۰ کیلومتر از هم فاصله دارند.
چابهار نه تنها برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان که پاکستان مانع آن شده بود، ضروری بود، بلکه به عنوان یک مرکز حیاتی برای کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) نیز عمل می‌کرد. این ابتکار حمل و نقل چندوجهی با هدف ایجاد ارتباط بین هند، ایران، روسیه و آسیای مرکزی انجام شد. در دوران باستان، قبل از تأسیس پاکستان به عنوان یک دولت-ملت، مورخ مشهور البیرونی در کتاب تاریخ الهند مستند کرده است که مرز ساحلی هند از تیز آغاز می‌شود که اکنون به عنوان چابهار شناخته می‌شود.
این بندر به عنوان یک نقطه ترانزیت مهم برای محصولات هندی که به دنبال ورود به افغانستان و آسیای مرکزی هستند، عمل می‌کند. این ارتباط از ارتباطات جاده‌ای و ریلی کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب استفاده خواهد کرد و به هند اجازه می‌دهد پاکستان را دور بزند. نقش هند در توسعه چابهار اغلب به عنوان یک پاسخ استراتژیک به عملیات پاکستان در بندر گوادر و ابتکار کمربند و جاده چین تلقی می‌شود.
چابهار که در مجاورت تنگه هرمز و اقیانوس هند قرار دارد، مزایای استراتژیک مهمی را ارائه می‌دهد. بندر کاندلا در گجرات، نزدیک‌ترین بندر هند به چابهار است که در فاصله ۵۵۰ مایل دریایی قرار دارد، در حالی که فاصله بین چابهار و بمبئی ۷۸۶ مایل دریایی است. چندین کشور آسیای مرکزی، از جمله کشورهای غنی از منابع اما محصور در خشکی مانند قزاقستان و ازبکستان، علاقه زیادی به استفاده از چابهار برای دسترسی امن به منطقه اقیانوس هند و بازار هند نشان داده‌اند.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه