، روز گذشته کانادا، بریتانیا و استرالیا کشور فلسطین را به رسمیت شناختند؛ اقدامی نمادین در پاسخ به جنگ ادامه‌دار اسرائیل در غزه و گسترش سرزمینی آن در کرانه باختری اشغالی. انتظار می‌رود کشورهای بیشتری، از جمله فرانسه و پرتغال، در روزهای آینده، فلسطین را به رسمیت بشناسند. اسرائیل در روزهای اخیر واکنش نشان داده و مواضع خود را سخت‌تر کرده است.
کمی پیش از اعلام این خبر، «شوش بدرسیان»، سخنگوی نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو، گفت که نخست‌وزیر این اقدام را «مضحک و صرفاً پاداشی برای تروریسم» خوانده است.
نتانیاهو در مراسمی در بیت‌المقدس شرقی اشغالی در ۱۵ سپتامبر به حامیان خود وعده داد که «هیچ دولت فلسطینی‌ای وجود نخواهد داشت».
به گزارش الجزیره، گرچه اقدام این سه کشور، کانادا، بریتانیا و استرالیا، توجه جهانی و تیترهای خبری زیادی را به خود جلب کرد، تحلیلگران معتقدند این گامی کوچک و نمادین در روند تحقیر، کشتار و آوارگی صدها هزار فلسطینی است، هرچند وزنی سیاسی نیز دارد.
رضا ابو راس، دانشمند علوم سیاسی فلسطینی، به الجزیره گفت: «به رسمیت شناختن در این مورد اهمیت دارد، چون متحدان نزدیک آمریکا تا کنون آن را به روز بعد از توافق مذاکره‌شده موکول کرده بودند. از نظر تأثیر، اسرائیل بیش از پیش منزوی شده و من فکر می‌کنم این معنا‌دار است.»
در همان روزی که این به رسمیت شناختن اعلام شد، دست‌کم ۵۵ فلسطینی در حملات اسرائیل به غزه کشته شدند. دست‌کم ۳۷ نفر از آنان در غزه جان باختند، جایی که ارتش اسرائیل دور دیگری از خشونت را به راه انداخته است.
به رسمیت شناختن نمایشی؟
اما برخی تحلیلگران ابراز تردید کرده‌اند که این اقدام بتواند شرایط فلسطینیان تحت فشار تجاوز اسرائیل را بهبود دهد.
اسرائیل از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون دست‌کم ۶۵٬۲۸۳ نفر را در غزه کشته و ۱۶۶٬۵۷۵ نفر را زخمی کرده است؛ ارقامی که بسیاری از کارشناسان معتقدند بسیار بیشتر از آمار رسمی‌اند. در جریان حملات تحت رهبری حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ۱٬۱۳۹ نفر کشته شدند و حدود ۲۰۰ نفر دیگر به اسارت گرفته شدند.
در همین حال، در کرانه باختری اشغالی، ارتش اسرائیل و حملات خشونت‌آمیز شهرک‌نشینان بیش از ۱۰۰۰ نفر را کشته‌اند، در حالی که دولت اسرائیل تهدید می‌کند کل این سرزمین را به طور کامل ضمیمه کند. تحلیلگران معتقدند جنگ اسرائیل که کارشناسان اسرائیلی و بین‌المللی و گروه‌های حقوق بشری آن را نسل‌کشی می‌خوانند، بعید است پس از اقدامات روز یکشنبه فروکش کند.
کریس اوزیک، پژوهشگر مستقل که در تحقیقات فورِنسیک آرکیتکچر و بلینگکت درباره فلسطین و اسرائیل همکاری کرده گفت: «تا زمانی که این امر با اقدامات مشخصی مانند تحریم‌ها، ممنوعیت فروش سلاح و اعمال منطقه پرواز ممنوع در فلسطین اشغالی با همکاری نیروهای بین‌المللی برای کاهش رنج مردم همراه نباشد، من بدبین می‌مانم.»
محمد المصری، استاد در مؤسسه مطالعات عالی دوحه، به الجزیره گفت که این اقدام عمدتاً نمایشی است: «فکر می‌کنم این کشورها تحت فشار فزاینده جامعه جهانی و همچنین افکار عمومی داخلی خود قرار دارند تا کاری انجام دهند. این، به نظر من، راهی است برای اینکه بگویند کاری کردند، بدون اینکه عملاً اقدام مؤثری انجام دهند.»
با این حال، به رسمیت شناختن بدان معناست که این سه کشور اکنون می‌توانند با دولت فلسطین معاهده امضا کنند و سفیران کامل منصوب نمایند. بریتانیا «حسام زملط» را به عنوان سفیر فلسطین در بریتانیا به رسمیت خواهد شناخت.
زملط در بیانیه‌ای گفت این «به رسمیت شناختن دیرهنگام، به انکار طولانی‌مدت بریتانیا نسبت به حق غیرقابل انکار مردم فلسطین برای تعیین سرنوشت، آزادی و استقلال در سرزمین مادری خود پایان می‌دهد.»
او افزود: «این یک گام غیرقابل بازگشت به سوی عدالت، صلح و اصلاح خطاهای تاریخی است؛ از جمله میراث استعمار بریتانیا، اعلامیه بالفور و نقش آن در سلب مالکیت از مردم فلسطین.»
پیوستن به سازمان‌های بین‌المللی
بخش زیادی از جهان هم‌اکنون کشور فلسطین را به رسمیت شناخته است. با اضافه شدن کشورهای اخیر، تنها ایالات متحده، چند کشور اروپایی و بالتیک، کره جنوبی، ژاپن و چند کشور دیگر فلسطین را به رسمیت نمی‌شناسند. با این حال، حتی با وجود حمایت بیشتر جهان از تشکیل کشور فلسطین، این کشور هنوز عضو کامل سازمان ملل متحد نیست.
ابو راس گفت: «به رسمیت شناختن هیچ امتیاز جدیدی در سازمان ملل به همراه ندارد و فلسطین را قادر نمی‌کند که بدون حمایت آمریکا عضو نهادهای جدید شود.»
او توضیح داد: «فلسطین در حال حاضر یک کشور ناظر غیرعضو است. برای تبدیل شدن به یک عضو کامل نیاز به توصیه شورای امنیت سازمان ملل و سپس رأی‌گیری در مجمع عمومی است، که با توجه به حق وتوی آمریکا، بعید به نظر می‌رسد.» با این حال، این می‌تواند گام نخست باشد.
فشارهای بین‌المللی بر اسرائیل برای پایان دادن به جنگ در غزه، به‌ویژه از سوی اروپا، شدت گرفته است. کمپین‌های بایکوت در حال شتاب گرفتن هستند و ممکن است اسرائیل را از مسابقه یوروویژن و حضور در رقابت‌های ورزشی بین‌المللی محروم کنند.
اتحادیه اروپا نیز اخیراً درباره افزایش تعرفه بر برخی کالاهای اسرائیلی و اعمال تحریم علیه برخی رهبران اسرائیلی بحث کرده است.
به گفته ابو راس: «به رسمیت شناختن تأثیر مستقیمی بر اقدامات اسرائیل در غزه ندارد، اما ممکن است نشان‌دهنده تمایل این کشورها برای اتخاذ اقدامات واقعی باشد؛ اقداماتی که می‌تواند مستقیماً بر رفتار اسرائیل در غزه اثر بگذارد، مانند تحریم تسلیحاتی دوطرفه؛ یعنی نه فروش سلاح به اسرائیل و نه خرید سلاح از تولیدکنندگان اسرائیلی.»
رهبرانی در پی حفظ ظاهر
تحلیلگران به الجزیره گفتند برخی دولت‌های غربی، با وجود ماه‌ها بحث درباره به رسمیت شناختن فلسطین، این گام را به‌عنوان مجازاتی برای تجاوز اسرائیل به غزه و کرانه باختری اشغالی برداشته‌اند. این موضوع با حمایت مشروط برخی کشورها از تشکیل کشور فلسطین تقویت می‌شود.
آن‌ها می‌گویند این رهبران به فشارهای متعدد داخلی در کشورهای خود واکنش نشان می‌دهند؛ از جمله فشار گروه‌های طرفدار اسرائیل با پیوندهایی به احزاب سیاسی اصلی، در حالی که همزمان بخش رو به رشدی از جامعه خواستار اقدام دولت و اعمال مجازات برای متوقف کردن نسل‌کشی است.
ابو راس گفت: «این اتفاق اکنون رخ می‌دهد چون فشارهای داخلی بر این دولت‌های میانه‌چپ در حال افزایش است. تغییر خاصی رخ نداده، بلکه آنچه می‌بینیم واکنشی تدریجی و انباشته به یک تنش دائمی است؛ نارضایتی لیبرال رو به رشد، و این گام‌ها باید به‌عنوان راهی کم‌هزینه برای راضی کردن مطالبات مردم در نظر گرفته شوند.» او افزود: «آن‌ها در حال حفظ ظاهر هستند.»
در ماه ژوئیه، نخست‌وزیر بریتانیا «کیر استارمر» گفته بود که فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت، مگر اینکه اسرائیل «اقدامات اساسی» برای پایان دادن به جنگ در غزه انجام دهد.
روز یکشنبه، استارمر بار دیگر تأکید کرد که این به رسمیت شناختن پاسخی است به واقعیت‌های سیاسی امروز در اسرائیل و فلسطین. او گفت: «هدف این است که آن روند را پیش ببریم. این کار اکنون انجام می‌شود چون به‌طور خاص نگرانم که ایده راه‌حل دو کشوری در حال تضعیف است و امروز دورتر از همیشه به نظر می‌رسد.»
استرالیا نیز به رسمیت شناختن خود را مشروط کرد. نخست‌وزیر «آنتونی آلبانیز» گفت: «گام‌های بعدی، از جمله برقراری روابط دیپلماتیک و گشایش سفارتخانه‌ها، زمانی بررسی خواهد شد که تشکیلات خودگردان فلسطین پیشرفت بیشتری در زمینه تعهدات اصلاحی داشته باشد.»
باری ویژه
صد و هشت سال پیش، دولت بریتانیا اعلامیه بالفور را امضا کرد و از ایجاد «خانه ملی برای مردم یهود» در سرزمین فلسطین حمایت کرد.
بریتانیا متحد تاریخی اسرائیل در برابر فلسطینیان بوده، بنابراین برای برخی، به رسمیت شناختن کشور فلسطین نوعی اذعان به نقش بریتانیا در آوارگی و سلب مالکیت از مردم فلسطین نیز محسوب می‌شود.
دیوید لَمی، وزیر خارجه بریتانیا، در سخنرانی ماه ژوئیه خود در سازمان ملل گفت: «بریتانیا مسئولیت ویژه‌ای در حمایت از راه‌حل دو کشوری بر دوش دارد».
با وجود نمادین بودن تاریخی، تحلیلگران متقاعد نشده‌اند که آینده از مسیر ۱۰۰ سال گذشته جدا شود. ابو راس گفت: «حتی اگر فلسطین توسط همه کشورهای جهان به رسمیت شناخته شود، تا زمانی که اشغال اسرائیل برچیده نشود، تغییر چندانی در وضعیت فلسطینی‌ها رخ نخواهد داد.»
او افزود: «فشار بین‌المللی می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد، اما باید فراتر از صرف به رسمیت شناختن باشد، از جمله تحریم‌ها، قطع روابط دیپلماتیک، محاکمه جنایتکاران جنگی و بایکوت‌های فرهنگی.»
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه