اتحادیه اروپا که روزگاری سودای تبدیل‌شدن به یک قدرت جهانی هم‌تراز آمریکا را در سر داشت، اکنون بیش از هر زمان دیگری در حاشیه تحولات بین‌المللی قرار گرفته است.
اکنون، رویای «اروپای واحد» در حوزه سیاست خارجی، زیر سایه وابستگی امنیتی به آمریکا و اختلافات داخلی میان اعضا، بیش از گذشته رنگ باخته است.
با بازگشت «دونالد ترامپ» به کاخ سفید، این روند شتاب بیشتری گرفته است. سیاست خارجی ترامپ که بر شعار «اول آمریکا» و اصل «صلح از طریق قدرت» استوار است، جای چندانی برای نقش‌آفرینی مستقل اروپا باقی نگذاشته است.
در حالی که دولت پیشین آمریکا به ریاست «جو بایدن» بر تقویت همکاری‌های فراآتلانتیکی تأکید داشت، دولت کنونی عملاً مسیر واگرایی را در پیش گرفته و حتی متحدان اروپایی واشنگتن را از بسیاری از معادلات جهانی کنار گذاشته است.
تحقیر در شرم‌الشیخ و ناظر در اوکراین
نماد این تغییر رویکرد را می‌توان در رفتار ترامپ در اجلاس شرم‌الشیخ درباره غزه دید؛ جایی که برخوردهای او با سران اروپایی از جمله «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه، «جورجیا ملونی» نخست‌وزیر ایتالیا و «کر استارمر» نخست‌وزیر انگلیس نه‌تنها جنبه تشریفاتی نداشت، بلکه حامل پیام آشکاری از بی‌اعتنایی سیاسی به اروپا بود.
نشریه «فارن‌پالیسی» نیز در تحلیلی نوشت که ترامپ با همین رفتارهای نمایشی، در واقع «مرزهای نفوذ اروپا» را در تحولات جهانی به‌تصویر کشید.
فراتر از نمادها، در عرصه تصمیم‌گیری نیز اروپا از صحنه کنار رفته است. در بحران غزه، واشنگتن ابتکار عمل را کاملاً در دست گرفته و اروپایی‌ها صرفاً نقش ناظر دارند.
حتی در موضوعات حیاتی‌تر مانند بازگشت جنگ به قاره اروپا یا درگیری‌های اوکراین، سران اروپایی بیشتر در انتظار موضع واشنگتن هستند تا در پی ابتکار عمل مستقل.
اسنپ‌بک و پایان نقش‌آفرینی در پرونده هسته‌ای ایران
این انفعال در پرونده ایران نیز مشهود است. اروپایی‌ها با تصمیمات سیاسی مانند فعال‌سازی سازوکار «اسنپ‌بک»، عملاً مسیر تعامل و نقش‌آفرینی خود در گفت‌وگوهای هسته‌ای را مسدود کرده‌اند.
یکی از سخنگویان اتحادیه اروپا در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا درباره برنامه‌های آتی بروکسل در قبال ایران، از ارائه توضیح خودداری کرد و صرفاً به بیانیه «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه درباره بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ارجاع داد.
کالاس در این بیانیه، ضمن اتهام‌زنی به ایران درباره عدم پایبندی به تعهدات خود، گفته بود بازگشت تحریم‌ها نباید پایان دیپلماسی با ایران تلقی شود.
این بازگشت تحریم‌ها در حالی صورت گرفته که سه کشور اروپایی با فشار آمریکا اقدام به اجرای اسنپ‌بک کردند و در این مورد هم بیشتر نقش مجری را داشتند تا تصمیم گیر و تصمیم‌ساز.
ایران هم اعلام کرده بود که اتحادیه اروپا با اجرای اسنپ‌بک، رسما خود را از هرگونه نقش‌آفرینی در آینده پرونده هسته‌ای ایران محروم خواهد کرد و دیگر نقشی در این زمینه نخواهد داشت.
تماشاگر سیاست جهانی
اروپا در شرایطی قرار گرفته که بیش از هر زمان دیگری به حاشیه تحولات جهانی رانده شده است. اختلافات داخلی، وابستگی امنیتی به آمریکا و فقدان راهبرد منسجم در سیاست خارجی، این قاره را به بازیگری منفعل تبدیل کرده است.
بازگشت ترامپ تنها پرده از واقعیتی برداشت که سال‌ها در حال شکل‌گیری بود: اروپا بدون اراده راهبردی، به تماشاگر سیاست جهانی بدل شده است.
منبع: ایسنل
ثبت دیدگاه