انتخابات پارلمانی ۱۱ نوامبر عراق در شرایطی برگزار می‌شود که نفوذ منطقه‌ای ایران با چالش روبه‌روست؛ و نتیجه این رأی‌گیری می‌تواند تعیین کند که آیا تهران یک نقطه اتکای مهم خود در منطقه را حفظ خواهد کرد یا ناچار به مدیریت پراکنده و پرهزینه متحدان غیردولتی خود از راه دور خواهد شد. با توجه به عقب‌نشینی ایران در سوریه و فشارهای روزافزون بر حزب‌الله لبنان، عراق اکنون به اصلی‌ترین میدان برای حفظ عمق راهبردی، دسترسی اقتصادی و ساختار بازدارندگی ایران تبدیل شده است.
کالین کلارک، مدیر مرکز سوفان در نیویورک، می‌گوید: «این انتخابات می‌تواند برای ایران پیامدهای مهمی داشته باشد؛ زیرا اگر نامزدهای مورد نظر تهران عملکرد ضعیفی داشته باشند، یک ناکامی دیگر به مجموعه عقبگردها اضافه می‌شود و می‌تواند به روندی زنجیره‌ای منجر شود که در آن موقعیت ایران تضعیف شود».
چالش‌های فزاینده ایران
به نوشته پایگاه آراف‌ال، ایران سال‌ها نفوذ خود در عراق را از طریق حمایت از طیفی از احزاب و گروه‌های شیعه تثبیت کرده بود. اما این نفوذ پس از ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، در حمله آمریکا در سال ۲۰۲۰ رو به کاهش رفت. انسجامی که تهران پیش‌تر بر این گروه‌ها اعمال می‌کرد اکنون جای خود را به چنددستگی و رقابت داده است.
در درون «چارچوب هماهنگی»، ائتلافی که نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی را نیز شامل می‌شود، اکنون بر سر تلاش‌های مورد حمایت آمریکا برای انحلال «حشد الشعبی» (نیروهای بسیج مردمی) شکاف ایجاد شده است. این ساختار نظامی متشکل از عمدتاً گروه‌های همسو با ایران در سال ۲۰۱۶ در ارتش عراق ادغام شد.
چند فهرست انتخاباتی شیعه که پیش‌تر تحت حمایت و هماهنگی تهران فعالیت می‌کردند، این‌بار در برابر یکدیگر وارد رقابت شده‌اند؛ نشانه‌ای از کاهش انسجام متحدانِ عراقی ایران و حرکت به‌سوی سیاست‌ورزی مبتنی بر منافع مقطعی، نه حمایت یکپارچه از ایران. در تلاش برای مهار این اختلافات، اوایل اکتبر اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس و جانشین سردار سلیمانی به بغداد رفت. اما هنوز روشن نیست که این تلاش تا چه حد موفق بوده است. کلارک می‌گوید: «ایران اکنون در موقعیت دشواری قرار دارد. اقداماتی که اسرائیل علیه ایران و متحدانش انجام داده، تردیدهایی جدی میان برخی شرکای تهران ایجاد کرده است؛ اینکه ایران شاید دیگر به اندازه گذشته قابل اتکا نباشند».
جلوگیری از بدتر شدن اوضاع
جنگ‌های غزه و لبنان و تضعیف حماس و حزب‌الله، و سقوط دولت بشار اسد در سوریه تاثیرات گسترده‌ای بر معادلات منطقه داشته است. این روند سرانجام به جنگ مستقیم ایران و اسرائیل در ماه ژوئن منجر شد و آسیب‌پذیری‌ها در ساختار بازدارندگی دو طرف را آشکار کرد. در چنین شرایطی، عراق اکنون نزدیک‌ترین و حیاتی‌ترین نقطه اتکای ایران برای حفظ بازدارندگی و نفوذ سیاسی در منطقه است؛ آن هم زمانی که گزینه‌ها در دیگر نقاط خاورمیانه در حال محدود شدن هستند.
کلارک می‌گوید اگر نتیجه انتخابات برای تهران ناامیدکننده باشد، ایران عقب‌نشینی نخواهد کرد، بلکه تلاش خواهد کرد شبکه متحدان خود را بازسازی کند. او گفت: «تهران ناچار است زمان، انرژی و منابع بیشتری را برای حفظ این روابط صرف کند، چیزهایی که هر سه کمیاب شده‌اند». انتخابات پیش‌رو در عراق فقط یک رأی‌گیری دیگر نیست؛ آزمونی است برای سنجش اینکه آیا ایران همچنان قادر است صحنه سیاسی عراق را شکل دهد یا خیر.
منبع: اکوایران
ثبت دیدگاه