چنانکه جمهوری اسلامی ایران خواهان به رسمیت شناخته شدن قدرت و جایگاهش در نظم آینده منطقه غرب آسیا است، باید در گام نخست سیاستهایش را با مقدورات داخلی و خارجی اش هماهنگ سازد.
کارشناسان «موسسه بینالمللی مطالعات راهبردی» اگرچه برای سال ۲۰۲۲ در بیشتر مناطق جهان تعمیق چالشهای پیشین را پیشین میکنند اما اعتقاد دارند در خاورمیانه موضوع احیای برجام و تداوم روند تنشزدایی ۲۰۲۱ نقش حیاتی را دارند.
هیچ نشانهای مبنی بر اینکه عربستان به نقش محوری خود به عنوان موکل ایالات متحده که منافع آمریکا در منطقه را تسهیل میکند، باز خواهد گشت، وجود ندارد. سایر کشورهای کوچکتر یعنی امارات و قطر علاوه بر متحدان دیرینه ایالات متحده شامل اسرائیل، مراکش، اردن و مصر این نقش را از ریاض ربوده اند. به نظر میرسد که با عقب نشینی ایالات متحده از سراسر خاورمیانه، ریاض به یک عامل بی ارتباط با منافع آمریکا تبدیل شده است.
صحبت از گزینه نظامی علیه ایران مطرح است. دلایل نامحتمل بودن این گزینه کدامند؟ آیا برنامه هستهای ایران با حمله نظامی مهار میشود؟ پیامدهای آن از نظر آسیبهای جانبی و بیثباتی منطقهای چه خواهد بود؟
دیپلماسی هستهای ایران و کشورهای ۱+۴ با نشانههایی از همکاریهای سازنده پیوند یافته است. در این ارتباط، اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات نقش موثری ایفا کرده است. روسیه نه تنها به عنوان یکی از اعضای اصلی تیم مذاکراتی محسوب میشود، بلکه هرگاه نشانههایی از ابهام و تردید در انگاره طرفهای مقابل به وجود آید، از سازوکارهای میانجی برای به نتیجه رساندن و متعادلسازی اهداف راهبردی کشورها بهره گرفته است.
به نظر می رسد خاورمیانه در حالت آشتی قرار دارد. رقبا و دشمنان منطقه ای برای بهبود روابط و احیای روابط تلاش می کنند. بحران خلیج فارس نیز ظاهرا با اجلاس العلاء حل شده است. همچنین،پس از تقریباً یک دهه خصومت، ترکیه و امارات متحده عربی وارد روند نزدیکی سریع به همدیگر شدهاند. به همین ترتیب، گرم شدن روابط بین امارات و ایران نیز مشاهده می شود. مذاکرات عادی سازی روابط بین قاهره و آنکارا در حالی ادامه دارد که دیپلماسی بین آنکارا و ریاض در ماه های اخیر افزایش یافته است. به علاوه، دیگر بهار عربی و اسلام سیاسی، دو خط گسل عمده اختلاف در دهه گذشته، به صورت برجسته در دستور کار منطقه ای دیده نمی شوند.
سردبیر رای الیوم با اشاره به تلاش الجزایر برای موفقیت نشست آتی سران عرب، ابراز امیدواری کرد که این نشست آغازی برای پایان دادن به اختلافها باشد.
بدبینی بر دیدگاه آمریکایی ها در مورد اقتصاد غلبه کرده است، حتی اگر اقتصاد از نظر عینی بهتر از سال ۲۰۲۰ و درست قبل از روی کار آمدن بایدن باشد. علی رغم اینکه افراد واکسینه شده و ۶.۴ میلیون شغل در ۱۲ ماه گذشته ایجاد شده، شاخص تمایل مصرف کنندگان به کالاها که توسط دانشگاه میشیگان پیگیری شده، ۱۲.۵ درصد کمتر از یک سال گذشته است.
هرگونه مداخله مسکو در فضای پس از فروپاشی شوروی ریشه در الزامات ژئوپلیتیکی کلیدی روسیه دارد. حفظ تحکیم سیاسی داخلی، محافظت از خود در برابر همسایگان نامطلوب یا قدرت های خارجی، تقویت نفوذ خود در منطقه و در عین حال محدود کردن نفوذ بازیگران رقیب از جمله ی این الزامات هستند....
دولت آمریکا سعی دارد با احیای برجام و رفع نگرانی های خود، اسرائیل و کشورهای منطقه خلیج فارس در خصوص پرونده فعالیتهای هستهای، آن را به نقطه ثقلی برای رفع نگرانی دیگر در خصوص توان موشکی، پهبادی، نفوذ منطقه و ... در قالب همان برجام ۲،۳،۴ و ... بدل کند. پس دولت بایدن با احیای برجام به دنبال رفع نگرانی کلی از تمام تحرکات ایران است تا زمینه برای همکاری مشترک با کشورهای منطقه شکل گیرد. به واقع آمریکا به دنبال ورود مستقیم به مسائل منطقه نیست.
ایران تلاش می کند از گفت وگوهای جدید با عربستان سعودی برای ارسال پیامی به جامعه بین المللی و به خصوص ایالات متحده آمریکا درباره توانایی کشورهای رقیب و متخاصم منطقه برای حل بحران ها و اختلافاتشان بدون هیچ گونه مداخله یا کمک خارجی یا بین المللی، ارسال کند. ایران همچنین به دنبال تثبیت این باور خود است که واشنگتن مسئول کشمکش های منطقه است و حضور آمریکا تهدید و مانعی در برابر ثبات امنیتی و سازندگی منطقه در چارچوب منافع منطقه ای است.