بیش از دو ماه پس از آغاز درگیری مستقیم ایران و اسرائیل، تنشها به اوج تازهای رسیده است. اسرائیل با تهدید رهبر ایران و مانورهای نظامی گسترده، بهدنبال کشاندن آمریکا به رویاروی ی مستقیم است. همزمان، طرح اشغال غزه و فشار برای تضعیف حماس و حزبالله دنبال میشود، در حالیکه اروپا هشدار داده در صورت شکست مذاکرات، «اسنپبک» فعال خواهد شد. فشار لابی اسرائیل بر ترامپ، جنگ روانی تلآویو و سناریوی حمله همزمان به ایران و لبنان، آینده منطقه را در وضعیتی پرتنش و مبهم قرار داده است.
دیکتاتوریها نه تنها از منظر اخلاقی اعتبار خود را از دست میدهند، بلکه خود را در معرض تجاوز مشروع از سوی ملتهای حامی حقوق قرار میدهند
رئیسجمهور آمریکا موضع خود علیه ولودیمیر زلنسکی را تشدید کرده و برای فشار بر رئیسجمهور اوکراین تأیید کرده است که از طریق قرارداد اقتصادی با کییف سعی دارد بدون اینکه آمریکا را وارد جنگی دیگر کند، مانع تهاجم احتمالی روسیه به اوکراین در آینده شود.
روابط دو سوی آتلانتیک با بازگشت ترامپ به کاخ سفید و به خاطر رویکردهایی با برچسب «اول آمریکا» که از دید سایر دولتها، خصوصا شرکای واشنگتن زیادهخواهانه و تهاجمی به چشم میآید، در هالهای از ابهام فرورفته است. در این میان، سرنوشت جنگ اوکراین به مسالهای مهم در تعیین سمت و سوی مناسبات آمریکا و اروپا تبدیل شده است.
رهبران عرب روز سهشنبه یک طرح بازسازی مصری برای غزه را تصویب کردند که هزینه آن ۵۳ میلیارد دلار خواهد بود و از جابجایی فلسطینیان از این منطقه جلوگیری میکند، این طرح در تضاد با چشمانداز «ریویرای خاورمیانه» که رئیسجمهور آمریکا، دونالد ترامپ، پیشنهاد داده بود، است.
«عبدالله اوجالان» خواستار خلع سلاح پکک و انحلال این گروه شده است؛ امری که ممکن است تعادل قدرت در سوریه را تغییر دهد. توافق احتمالی ترکیه با پکک میتواند به مصالحه کُردها با دولت سوریه منجر شده و راه خروج ترکیه از این کشور را هموار کند. در همین حال، اسرائیل با فشارهای داخلی و خارجی برای حفظ موقعیتش در سوریه روبروست؛ در حالی که واشنگتن ممکن است نقش کلیدیتری به ترکیه بدهد و اسرائیل را منزوی کند.
دولت ترامپ با تأکید بر اولویتهای خود و نزدیکی به مسکو، قطعنامههایی در سازمان ملل ارائه کرد که حقوق حاکمیتی اوکراین را نادیده گرفت. این رویکرد نشانهای از کنار گذاشتن اصول بنیادین حقوق بینالملل و استفاده ابزاری از شورای امنیت برای ارسال پیامهای کوتاهمدت است. دیپلماتهای اروپایی و چینی نگران پیامدهای این تغییر هستند، در حالی که برخی کشورهای جنوب جهانی از این جهتگیری استقبال میکنند. این اقدامات نشاندهنده بازتعریف نقش سازمان ملل و تأثیرگذاری آمریکا در بحرانهای جهانی است.
اوکراین به شدت به حمایت نظامی و اطلاعاتی آمریکا وابسته است. در صورت قطع کمکها، تولید تسلیحات بومی و پهپادهای اوکراینی تا حدی میتوانند جایگزین شوند، اما جایگزینی موشکهای پاتریوت و اطلاعات پیشرفته آمریکا دشوار خواهد بود. اوکراین به دلیل تولیدات نظامی محلی و پیشرفتهای عملیاتی اخیر، نسبت به ادامه مقاومت امیدوار است. با این حال، کاهش کمکها خطر کاهش توان دفاعی، افزایش تلفات و عقبنشینی خط مقدم را به همراه خواهد داشت.
«فارن افرز» در تحلیلی با اشاره به بیش از یک دهه حضور ایالات متحده در سوریه تاکید کرد که منافع آمریکا از این پس نه با حضور در این کشور بلکه با خروج از آن و تعامل بیشتر با هیات تحریر الشام (HTS) و دولت جدید انتقالی در دمشق تامین می شود.
روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از تحلیلگران امنیتی نوشت: «اسرائیل به دنبال آن است که قدرتهای جهانی را متقاعد کند تا سیستم فدرالیسم را در سوریه پیاده کننند، همزمان تلآویو اعلام کرده بودجهای برای جامعه دروزی در بلندیهای جولان در جنوب سوریه اختصاص میدهد.»
همانطور که در بسیاری از موارد با ترامپ دیدهایم، آنچه در ابتدا غیرقابلتوضیح به نظر میرسد، منطقی در پس خود دارد، منطقی که البته مملو از مشکلات و خطرات است.